خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-سیده فاطمه سادات کیایی: حوزه‌های علمیه، به مثابه کارخانه‌های انسان سازی، وظیفه خطیر تربیت عالمان دینی را بر عهده دارند. این نهادها، با جذب جوانان مستعد و علاقه مند به علوم اسلامی، آنها را در مسیر دانش و تقوا قرار می‌دهند. طلاب در حوزه‌های علمیه، سال‌ها به فراگیری علوم مختلفی همچون فقه، اصول، تفسیر، حدیث، کلام، فلسفه و ادبیات عرب می‌پردازند. آنها نه تنها دانش نظری کسب می‌کنند، بلکه با شرکت در مباحثات علمی و جلسات اخلاقی، قدرت استدلال و بیان خود را نیز تقویت می‌کنند. حوزه‌های علمیه، میراث دار گرانبهای علوم اسلامی هستند. این نهادها، با تدریس، تحقیق، تألیف و ترجمه، به حفظ و نشر این علوم می‌پردازند. در حوزه‌های علمیه، متون اصلی علوم اسلامی مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند و اساتید با ارائه تفاسیر و توضیحات جدید، به غنای این علوم می‌افزایند.
علاوه بر تدریس، حوزه‌های علمیه به تحقیق و پژوهش نیز اهمیت زیادی می‌دهند. محققان حوزوی، با بررسی متون قدیمی و ارائه نظریات جدید، به توسعه علوم اسلامی کمک می‌کنند. همچنین، تألیف و ترجمه کتاب‌های علمی نیز از جمله فعالیت‌های مهم حوزه‌های علمیه است. حوزه نقش مهمی در ترویج فرهنگ اسلامی در جامعه دارد. عالمان دینی با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند سخنرانی، منبر، کتاب، مقاله، رسانه و … به ترویج ارزش‌های اسلامی، اخلاق، احکام و معارف دینی می‌پردازند.
اگرچه وظیفه اصلی حوزه‌های علمیه، حفظ و نشر علوم اسلامی است، اما این نهادها در تولید علم نیز نقش دارند. عالمان دینی با تحقیق و پژوهش در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی، به تولید علم می‌پردازند و به غنای این علوم می‌افزایند. آنها با ارائه نظریات جدید و بررسی مسائل روز، به توسعه علوم اسلامی کمک می‌کنند. حوزه‌های علمیه فقط به تربیت علمی طلاب نمی‌پردازند، بلکه به تربیت اخلاقی آنها نیز اهمیت می‌دهند. طلاب در حوزه‌های علمیه، با الگوگیری از اساتید و علمای اخلاق، به تهذیب نفس و کسب فضائل اخلاقی می‌پردازند. آنها یاد می‌گیرند که چگونه با اخلاص و فروتنی، به خدمت به خلق بپردازند و در راه خدا گام بردارند.
حوزه علمیه تهران دارای تاریخچه‌ای غنی است که به عصر صفوی برمی‌گرداند.. در دوره قاجار، حوزه تهران با مدارس جدید و ورود به این عرصه، به مرکزیت علمی و دینی بیشتر دست یافت. اما در این زمان، خودباختگی نسبت به فرهنگ غرب و ضعف دینداری حکومت‌ها نیز مشهود بود و این موضوع باعث گسترش فرهنگ غربی در ایران شد. با ورود اندیشه‌های غربی و استاد برای تدریس فلسفه، حوزه فلسفی تهران شکل گرفت. شخصیت‌هایی چون ملأ عبدالله زنوزی و آقا محمدرضا حکیم قمشه‌ای در این حوزه نقشی دارند. فلاسفه‌ای مانند میرزا ابوالحسن جلوه و شاگردان آنان، به تقویت این حوزه پرداختند. حوزه علمیه تهران با تاریخچه‌ای غنی و تأثیرگذار، نه‌تنها به پرورش فلاسفه و علمای بزرگ پرداخته، همواره سعی کرده است در مواجهه با چالش‌های فرهنگی و اجتماعی، نقش آفرینی کند.
حوزه علمیه امام خمینی واقع در منطقه ازگل تهران، پیش از این هم رتبه‌های برتر در بخش‌های مختلف حوزه‌های علمیه را کسب کرده بود اما امسال این مجتمع آموزشی موفق به کسب رتبه اول در میان مدارس علمیه کل کشور شد.
به همین منظور با حجت الاسلام عادل محسنی مدیر مدرسه علمیه امام خمینی (ره) به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
حجت الاسلام عادل محسنی با اشاره به برخی اقدامات و فعالیت‌های این حوزه بیان کرد: حوزه علمیه امام خمینی در چهار عرصه آموزشی، تهذیبی، پژوهشی و جهادی و تبلیغی فعالیت دارد و مجموع ۴۰۰ طلبه در آن مشغول به تحصیل هستند که ۲۸۰ تن از آنان در مقطع یک تا ۱۰ حوزه و ۱۲۰ تن باقی دروس خارج و تخصصی را می‌خوانند که اساتید خبره از قم و تهران مشغول به تدریس این دروس هستند. همچنین در چهار رشته مشاوره اسلامی، تفسیر قرآن، مدرسه فقه، اصول و اخلاق و تربیت، دانش پژوهش داریم.
مدیر مدرسه علمیه امام خمینی (ره) در ادامه به بیان برخی فعالیت‌ها در حوزه آموزشی پرداخت و گفت: در بعد آموزشی از اساتید و فضلای بزرگ قم که مقیم نیز هستند بهره می بریم، حضور استاد کنار طلبه‌ها می‌تواند حائز اهمیت باشد چرا که بسیاری از مشکلات حوزه‌های علمیه تهران به دلیل نبود اساتید مقیم است و اساتید در مشاغل غیر حوزوی هستند. حضور این اساتید باعث تمرکز تدریس و ارتباط تربیتی و دوستانه با طلبه‌ها می‌شود.
محسنی با اشاره به دیگر برنامه‌های آموزشی تصریح کرد: در حوزه علمیه امام خمینی، برنامه‌ریزی آموزشی به گونه‌ای است که تمامی دروس مصوب شورای عالی حوزه علمیه با نظم و دقت تدریس می‌شود. تعطیلات مدرسه به حداقل ممکن رسیده و دوره‌های تابستان تنها یک ماه به طول می‌انجامد. از اوایل شهریور تا تیرماه، کلاس‌ها و امتحانات به صورت مداوم برگزار می‌شوند و در فصل تابستان نیز دور ه‌های تکمیلی برای دروس پیشرفته و مهارت‌های زندگی ارائه می‌شود. این دوره‌ها شامل موضوعاتی مانند روانشناسی برخورد با همسر و تربیت فرزند است که به تعمیق دانش طلاب کمک می‌کند.
نظارت و تثبیت مباحث درسی
مدیر مدرسه علمیه امام خمینی (ره) یکی از محورهای مهم آموزشی، نظارت بر مباحث ارائه‌شده توسط طلاب دانست و افزود: دروس فقط توسط استاد ارائه نمی‌شوند بلکه طلاب پس از کلاس، با مطالعه و پژوهش مختصر، مباحث را برای یکدیگر بیان می‌کنند. این روش نه تنها باعث تثبیت مطالب می‌شود بلکه فرصتی برای پرسیدن سوالات و آماده‌سازی برای تدریس و سخنرانی فراهم می‌کند. مدیران تعیین‌شده برای هر پایه تحصیلی نیز نقش مهمی در سازمان‌دهی این بحث‌ها دارند.
امتحانات هفتگی و تثبیت دروس
وی در ادامه تصریح کرد: برای جلوگیری از فراموشی دروس در طول نیمسال، امتحانات هفتگی از چهار درس اصلی گرفته می‌شود. این آزمون‌ها که معمولاً شامل پنج سوال هستند، به تثبیت و تعمیق دروس کمک می‌کنند. به این ترتیب، از هر درس ماهی یک بار امتحان گرفته می‌شود و طلاب به طور مستمر با مباحث درگیر می‌شوند.
آموزش‌های کاربردی و مهارت‌های زبانی
محسنی از ارائه دروس کاربردی در حوزه علمیه امام خمینی (ره) خبر داد و گفت: علاوه بر دروس رسمی مانند ادبیات عرب، منطق، فقه، اصول، بلاغت و فلسفه، طلاب با توجه به نیازهای جامعه مدرن، به آموزش‌های کاربردی نیز دسترسی دارند. یکی از مهم‌ترین این آموزش‌ها، یادگیری زبان‌های خارجی است. در ده سال اخیر، حوزه علمیه امام خمینی (ره) در زمینه آموزش زبان عربی به عنوان قطب تهران و پنج شهر دیگر شناخته شده است و بیش از ۲۰ استاد زبان عربی از فارغ‌التحصیلان این دوره‌ها هستند. در زبان انگلیسی نیز پیشرفت‌های قابل توجهی در آشنایی، مکالمه و ترجمه حاصل شده است.
تربیت اساتید و فعالیت‌های تبلیغی
وی از برکات آموزش‌های کاربردی را تربیت اساتیدی دانست که در قم و سایر مناطق مشغول تدریس هستند و بیان کرد: برخی از این افراد همچنین در سازمان‌های فرهنگی و ارتباطات فعالیت می‌کنند. در موکب فرهنگی پیاده‌روی اربعین نیز، طلابی که به زبان‌های عربی، فارسی و انگلیسی مسلط هستند، ارتباط خوبی با زائران سیدالشهدا برقرار کرده‌اند.
برنامه‌های آموزشی نوین در حوزه علمیه امام خمینی؛ از دروس رسمی تا مهارت‌های زندگیمدیر مدرسه علمیه امام خمینی (ره) با اعلام این مطلب که طلاب علاقه‌مند به یادگیری مهارت‌های مختلف، از حمایت مادی و معنوی برخوردارند، اضافه کرد: از آموزش رایانه، نرم‌افزارهای نوین، تایپ، خوشنویسی و حتی موتور و اتومبیل گرفته تا مهارت‌هایی مانند تیراندازی که در آن برخی از طلاب به رتبه‌های برتر در استان دست یافتند. همچنین، دوره‌های فیلمنامه‌نویسی، روانشناسی و ارتباط با نوجوانان نیز برگزار شده و برخی از فارغ‌التحصیلان این دوره‌ها به عنوان معلم و مبلغ در مدارس فعالیت می‌کنند.
فعالیت‌های تبلیغی و خدمات اجتماعی
وی همچنین بیان داشت: در حوزه کار تبلیغی، گروه‌های جهادی فعالیت‌های گسترده‌ای در شناسایی و تأمین نیازهای محرومین انجام می‌دهند. این گروه‌ها در حوادث مختلفی مانند سیل خوزستان، زلزله کرمانشاه و سیل سیستان و بلوچستان حضور داشته‌اند. در دوران کرونا نیز طلاب به عنوان پرستار و مشاور درمانی در کنار بیماران فعالیت کرده‌اند. در ایام تبلیغی ماه رمضان، فاطمیه و نوروز نیز، گروه‌های جهادی در تهران، خوزستان و کرمان به انجام کارهای تبلیغی و عمرانی مشغول هستند.
محسنی گفت: در مقطع یک تا ۱۰ حوزه، دروس خارج فقه و اصول به عنوان دروس تخصصی اجتهاد تدریس می‌شود. مرکز تخصصی فقه و اصول نیز برای طلابی که تمایل به تعمیق بیشتر در این دروس دارند، فعالیت می‌کند.
پژوهش و کارگروه‌های علمی
وی با اشاره به افتخار آفرینی حوزه علمیه امام خمینی (ره) گفت: در حوزه پژوهش، این مؤسسه در ۱۶ دوره جشنواره علامه حلی مقام‌های برتر را کسب کرده است. سال گذشته به عنوان بهترین حوزه پژوهشی در برگزاری جشنواره‌های مدرسه‌ای شناخته شد و امسال نیز رتبه برتر کشوری را از آن خود کرد. کارگروه‌های علمی هفتگی در حوزه‌های مختلفی مانند فقه، اصول، روانشناسی، تاریخ، رجال، علوم حدیث و تفسیر فعالیت می‌کنند. طلاب در انتخاب موضوعات پژوهشی خود مشارکت دارند و سالی یک بار مقاله‌ای تألیف می‌کنند که در جشنواره‌ها رتبه‌های برتر را کسب می‌کنند.
اخلاق و مشاوره تحصیلی
مدیر مدرسه علمیه امام خمینی (ره) همچنین اشاره کرد: کلاس‌های حدیث اخلاقی نیز در کنار کلاس‌های اخلاق برگزار می‌شود. مشاوران متخصص روانشناسی و مشاوره تحصیلی و رفتاری نیز در هر پایه تحصیلی وجود دارند که به مسائل اخلاقی و تربیتی طلاب رسیدگی می‌کنند.
وی تصریح کرد: دو دوره «رشد آرمان» برای دانش‌آموزان نوجوان متوسطه دوم در مدارس اطراف حوزه برگزار شده است. اساتید جوان حوزه با برگزاری کلاس‌های معرفتی، مهارتی و آشنایی با مسائل کلی سیاسی و قرآنی، در مساجد و مدارس به عنوان مبلغ فرهنگی تأثیر مثبتی گذاشته‌اند. این فعالیت‌ها نه تنها به تقویت معارف دانش‌آموزان کمک می‌کند بلکه تأثیرات فرهنگی مثبتی نیز در جامعه دارد. این برنامه‌ریزی‌های جامع و فعالیت‌های گسترده، حوزه علمیه امام خمینی را به یکی از مراکز مهم آموزشی و فرهنگی در ایران تبدیل کرده است.
