به گزارش سایت خبری تحلیلی ذاکرنیوز به نقل از گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در جمع کارکنان این دانشگاه با اشاره به مبحث شکاف دیجیتال و با بیان اینکه نوبل امسال به دو نفر اعطا شد که براساس هوش مصنوعی توانسته بودند پروتئین‌ها و ساختارش را تشخیص بدهند، گفت: یکی از این نوبلیست‌ها جوانی بود که سال 2017 دکتری خود را گرفته بود و بعد از هفت سال با هوش مصنوعی در سال 2024 موفق به دریافت نوبل شد.
طهرانچی اظهار کرد: سوالی که مطرح می‌شود این است آهنگ منحنی یادگیری دانشگاه به عنوان سازمان یادگیرنده در دنیای پرشتاب متغیر که همراه با عدم قطعیت است و پدیده‌های نوظهور بسیاری که در پیش روی ماست، چگونه است؟ ما چقدر پایاپای این تغییرات، تغییر می‌کنیم؟ مقام معظم رهبری در ابتدای سال جاری همگان را به قرآن و نهج البلاغه سفارش کردند. حضرت امیرالمؤمنین (ع) می فرمایند قرآن را بیاموزید، چون احسن حدیث و بهترین قول است و هم در آن تعقل کنید که بهار اندیشه است، از نورش شفاعت بجویید که شفا قلبهاست. عالمی که به علمش عمل نکند ، بسان جاهلی است که سرگردان از جهلش در حرکت است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه مردم امروز در مواجهه با تحولات اجتماعی فناورانه، عمل می‌خواهند، افزود: دانشگاهیان باید برای این عمل پشتوانه علمی بسازند. زندگی بدون عمل نیست و مالامال از کنش‌های مردم است، این کنش ها پشتوانه می‌خواهد، آیا دانشگاه توانسته هم‌سازگاری بین علم و عمل ایجاد کند. عمل باید پشتوانه اش را از علم بگیرد. وقتی که علم مولد نباشد و تولیدی صورت نگیرد، این عمل بدون پشتوانه علمی است. علم و عمل باید رابطه داشته باشند.
طهرانچی با اشاره به ویژگی‌های خاص سال 1404 گفت: حقیقت این است که اقتصاد ملی ما بعد از یک دهه تحریم ظالمانه و همه جانبه آسیب دیده و معیشت مردم دچار مشکل شده است. باید برای برون رفت از آن چاره ای اندیشید. همچنین امنیت منطقه هم بیش از هر زمان دیگری دچار بحران های جدی شده است. منطقه ای که تمدن خیز و تمدن ساز است. تحولات سوریه، لبنان، فلسطین، غزه، یمن و ... شکل جدیدی به منطقه داده است.
وی به تحولات فناورانه اشاره و تصریح کرد: در حال حاضر درگیر جنگ فناورانه هستیم و هوش مصنوعی، موشک‌های هایپرسونیک، پهپادهای خاص و ... همه دارند در جنگ فناوری نقش آفرینی می‌کنند. تحولات فناوری، تحولات دیجیتال، هوش مصنوعی و فناوری های کوانتومی، فناوری های زیست اجتماعی و ... همه شئون ما را تحت تأثیر قرار می دهد.
طهرانچی با بیان اینکه ذائقه اجتماعی در دو دهه اخیر تغییر کرده است، اظهار کرد: جوان امروز آنگونه که ما در گذشته می اندیشیدیم، نمی اندیشد. فضای تربیتی او عوض شده است و ذائقه های اجتماعی، ذائقه های جدیدی را به خود اختصاص داده است، ما باید این موضوع را درک و برای آن چاره اندیشی کنیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: در سالهای اخیر راه حل هایی را مطرح کردیم که یکی از آنها گزاره دانایی توانایی بود که در دو سال گذشته مفصلاً در مورد آن توضیح دادیم. دانشگاه باید علاوه بر دانایی، توانایی بخش باشد، جوان امروز به دنبال خود تواناست و ما باید توانا بخش باشیم.
وی خاطرنشان کرد: بحثی که مطرح است، سرعت تغییر است. تغییر واقعیت بیرونی است. سرعت به هنگام بودن با تغییرات مسأله جدی است، اگر بخواهیم در سر جای خود بایستیم، پاسخگو نخواهیم بود و از قافله عقب خواهیم ماند. واقعیت این است که قرآن بسیار زیبا این تغییر را تحت عنوان دو ویژگی «تبدیل» و «تحول» مطرح کرده است. برخی از اتفاقات باید سریع و برخی دیگر باید در مرور زمان رخ دهد.
طهرانچی با بیان اینکه انسان بینش خود را از خانواده و محیط می گیرد و در دانشگاه شاکله عمل ساخته می شود، افزود: علم هسته اول و دال مرکزی دانشگاه است، در کنار علم، فرهنگ و اخلاق ساخته می شود، جوان از دانشگاه، جامعه و خانواده تأثیر می گیرد. بحثی که بسیار مهم است و دانشگاه های ایرانی از آن غفلت کرده اند، بحث توانش است که دانشگاه های غرب به شدت به این بحث توجه ویژه دارند. در حوزه وزارت بهداشت و درمان شیوه آموزش بر توانش تکیه دارد، ولی در حوزه وزارت علوم بر دانش تکیه داریم. اگر جوان های با اراده داشته باشیم، به توانش ختم می شود.
وی با بیان اینکه ارتقا دانایی و توانایی کنش ساز در دانشگاه صورت می گیرد، گفت: دانشگاه نهاد دانایی بخشی است که با بازار به عنوان عرصه توانایی بخش باید ارتباط برقرار کند، دانشگاه همچنین دارای نظام تربیتی و نظام فرهنگی است که دو بال علم و فناوری را شکل می دهد. دانشگاه جامعه پرداز باید جامعه کارآمد، جامعه فرهیخته و جامعه خلاق و نوآور را شکل بدهد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه جامعه برای خروج از بحران‌های اقتصادی نیازمند عمل است و عمل نیازمند علم است، گفت: دانشگاهی که علم و مدل خروج از بحران آن مبتنی بر عمل نباشد، جامعه‌اش نمی‌تواند تولیدش را توسعه دهد و همچنین هیچ وقت نمی‌تواند بر مسائل جدی که پیش روی خود دارد، فائق آید.
طهرانچی با بیان اینکه گام اول در مواجهه با چالشهای سال 1404 بحث دانایی و توانایی است، افزود: با دانایی و توانایی باید پیچیدگی اقتصادی ملی و جهانی و چند وجهی بودن آن را واکاوی کنیم، نقش گروه های علمی ما فقط تربیت دانشجو نیست. کشور نیازمند مدل های علمی متقن برای خروج از مشکلات خود است. سرمایه گذاری در تولید مهم و واجب است، با نشستن و دور هم صحبت کردن راه خروج پیدا نمی شود، علم باید به کمک بیاید. دانشگاه نه صرفاً تئوریک و نه صرفاً نظری نیست، بلکه باید توانایی بدهد.
وی خاطرنشان کرد: امنیت منطقه، جنگ سایبری، مسأله پیجرها، استفاده همه جانبه هوش مصنوعی علیه حزب الله و ... نشان داد که کشوری که سرآمد نباشد، محکوم به شکست است. مقام معظم رهبری فردای وعده صادق 2 فرمودند اگر در علم و فناوری پیشرو بودیم، غزه و لبنان و ضاحیه پیش نمی آمد. تحولات فناوری بحث جدی است، نمی شود با دو پرسش از هوش مصنوعی امورات را گذراند. هوش مصنوعی را به عنوان ابزاری برای پیشرفت علم باید به کار ببریم. رمزگشایی کوانتومی زندگی جدیدی را پیش روی همه ما خواهد گذاشت. وقتی تحول دیجیتال رخ داد، ذائقه اجتماعی هم تغییر می کند که برای آن باید چاره داشت.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه تغییر ذائقه اجتماعی به گونه ای است که در 5 سال آینده یکدفعه متوجه یک ناترازی در سرمایه انسانی می شوید، گفت: نا ترازی در سرمایه انسانی مثل ناترازی در انرژی نیست که با وارد کردن برق خورشیدی ظرف یک سال مشکل حل شود. برای حل مشکل نا ترازی در نیروی انسانی حداقل 15 سال از مقطع متوسطه اول یا متوسطه دوم باید کار را شروع کرد تا ناترازی اصلاح شود. واقعیت این است که خیلی از رشته‌ها جایگاه خاص خودش را ندارد. وقتی ورودی های سال 1403 را بررسی می کنیم، می بینیم که خلاءهای جدی در ناترازی در تربیت نیروی انسانی وجود دارد. فرزندانمان براساس ذائقه خود انتخاب می کنند و ما باید متناسب با ذائقه آنها حرکت کنیم.
طهرانچی به آمار ورودی برخی از رشته ها همچون فیزیک، ریاضی، معدن، شیلات و ... اشاره کرد و افزود: در حالی که کوانتوم حرف جدی می زند، کل ورودی های فیزیک 35 نفر است. در حالی که کوانتوم به همراه هوش مصنوعی که الگوریتم های ریاضی در آن نقش جدی دارد، کل ورودی های رشته ریاضی 27 نفر در کل کشور است، آیا با این آمار ورودی می خواهیم آینده هوش مصنوعی و فناوری کوانتومی را بسازیم؟
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی کل ورودی امسال زیست شناسی گیاهی را 21 نفر عنوان کرد و افزود: با این تعداد دانشجو می خواهیم گیاه را خوب بشناسیم و منطق حیات گیاهی را به خوبی درک کنیم و از آن فناوری های زیست اجتماعی را بسازیم. اوضاع در رشته هایی همچون فلسفه، تاریخ، جغرافیا، زبان و ادبیات فارسی و ... نیز اینگونه است، اینها واقعیت های موجود است. متأسفانه اصلاً شغل مطرح نیست، حتی رشته هایی که مرتبط با شغل هم است، واقعیت این است که در کل کشور مورد بی مهری قرار گرفته اند. ذائقه جوانان تغییر کرده است، اما چرا؟ چون ما تغییر دادیم، ما بین علم و عمل ارتباط برقرار نکردیم. جوان می خواهد خود توانا داشته باشد، ما از توانا کردن جوان غافل بودیم. ما باید تأمین منافع اقتصادی اجتماعی در جامعه را بر اساس خلق عرصه یادگیری کارآموزی و کارورزی در محیط اجتماع شکل بدهیم، دانشگاه نمی تواند مداومت بر یاددهی داشته باشد، بلکه باید تحریک یاد گیری داشته باشد. تحریک یادگیری مهم است، جوان باید بداند از ابزار هوش مصنوعی چقدر سوال کند و چه سوالاتی را بپرسد.
وی با اشاره به برخی از مشکلات جهانی در زمینه آموزش از جمله ضعف عمیق در آموزش ریاضیات، تأثیر منفی همه گیری کووید 19، ضعف عمیق در مهارت های خواندن و ... خاطرنشان کرد: آمریکا برای احیا خود و همچنین برون رفت از این مشکلات فرمان انحلال وزارت آموزش را می دهد. آمریکا دانشگاه خود را تعطیل نمی کند، بلکه می خواهد از مدیریت سلبی که به اینجا رسیده است، راه خروج پیدا کند. ذائقه اجتماعی جوان در ایران، ایالات متحده، اروپا، آسیای شرقی، آسیای غربی و ... عوض شده است، باید به مدرسه برگشت و تحولات جدی را آغاز کرد. آمریکا برای جلوگیری از سقوط هژمونی خود به دنبال تحول در آموزش است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: ما نیازمند پایدارسازی و کارآمدسازی هستیم. ابتدا باید تغییر رویکرد داشته باشیم و بعد دنبال کارآمدی باشیم.
وی خطاب به دانشگاهیان دانشگاه آزاد اسلامی گفت: باید حرکت کرد. اگر حرکت نکنیم، پایدار نمی شویم، نمی مانیم، ذائقه همیشه منفعت خود را می بیند. اگر با منفعت مردم همراه شدید، می مانید. ذائقه اجتماعی مبتنی بر احساس منفعت است. اگر رشته های شیلات و مهندسی معدن متقاضی ندارد، برای اینکه کسی در آن منفعت نمی بیند. تغییر سریع برای پایدارسازی نظام دانایی لازم است. اگر در هر کشوری نظام آموزش و پرورش رسمی و نظام دانشگاهی رسمی آن از بین برود، پایداری سیستم از بین می رود.
طهرانچی ادامه داد: نظام دانایی نیازمند تبدیل است و نظام توانایی تحول و کارآمدسازی می خواهد. ما باید کارآمدسازی را در دستور کار داشته باشیم، اما قبل از آن باید پایدار باشیم. پایداری نظام دانایی بحث جدی است، اگر کارآمدسازی با آن نباشد، کامل نمی شود. برای تأمین منافع ملی باید درک تحولات اجتماعی فناورانه داشته باشیم و تحول در نظام فناوری داشته باشیم. سراهای نوآوری، کارآموزی و کارورزی، آموزش عرصه بنیان، پارک های علم و فناوری، شرکت های دانش بنیان و ... شروع هایی است که باید جدی ادامه پیدا کنند. اگر می خواهیم منشا رشد و رویش باشیم، باید بین علم و عمل ارتباط برقرار کنیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به اشاره به اجرای نظام اداری جدید در دانشگاه آزاد اسلامی گفت: وقتی از ساختار سنتی به ساختار ایمیل محور و حامی رفتیم، بعضی ها گفتند چرا عجله دارید، باید بگوییم اگر به سرعت تغییر نکنید و با آن چیزی که در گذشته داشتید، خداحافظی نکنید و وارد ساختار جدید نشوید، رشد و نمو شروع نمی شود. گاهی اوقات باید در سازمان با تغییرات ناگهانی مواجهه باشیم، ادبیات سازمان باید عوض شود. تشکیل دانشکده های موضوعی از این جنس است. تغیییرات سریع آغاز تحول است. سیستمی که به جنیش در نیاید و تغییرات با مشخصات خاص خودش را نداشته باشد، نمی تواند تغییرات آرام، عمیق، بنیادین و کیفی که خلق هویت جدید است را رقم بزند. همواره خلق هویت جدید یک تبدیل می خواهد.
طهرانچی با بیان اینکه سنت های الهی تبدیل و تحویل ندارد، گفت: پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 22 بهمن سال 57، یک تبدیل از نظام شاهنشاهی به نظام جمهوری اسلامی بود و تشکیل دولت اسلامی پس از آن یک تحویل است.
به گفته رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تغییر سریع در ظاهر، شکل یا وضعیت موجود با هدف دفع آسیب در مواجهه با تغییرات محیط لازمه پایداری است. بخشی از تغییرات باید سریع و ناگهانی باشد، چون می‌خواهیم آسیب نبینیم.
وی با بیان اینکه تبدیل به دست مدیران گروه‌های کشوری رقم می خورد، اظهار کرد: گروه‌هایی مثل روان شناسی و مدیریت که بیشترین رجوع را دارند، باید دنبال کارآمدسازی باشند. تحول، تغییر آرام ولی عمیق، بنیادین و کیفی با هدف خلق هویت جدید و کسب منفعت در مواجهه با شرایط محیط لازمه کارآمدی است. تحول کمال بخش تغییر است و تبدیل گام اول تغییر است. توانایی با کارآمدی همراه است.
طهرانچی بار دیگر خطاب به دانشگاهیان دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: اگر ما در خود فرهنگ تبدیل و تحویل را ایجاد نکنیم، در دانشگاه اتفاقات بزرگ ایجاد نمی شود. ما خیلی زیبا می گوییم: یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: باید دانشگاه را بر پایه دانایی و توانایی با نگاه پایدارسازی و کارآمدسازی مبتنی بر تبدیل و تحول پیش ببریم. یکی از بحث های پایدارسازی تحولات فناوری است. که خط مشی امسال دانشگاه آزاد اسلامی است.
طهرانچی با بیان اینکه نظام یاددهی و یادگیری در مواجهه با هوش مصنوعی می تواند هم به جایزه نوبل ختم شود و هم به تنبلی شناختی، افزود: انتخاب مسیر برعهده ماست. در این راستا چند نکته اساسی و تبدیلی وجود دارد. تبدیل اول نقش استاد است. به عنوان مثال دانشگاه آزاد اسلامی در ابتدای کرونا همه استادان را مجبور به آموزش در فضای مجازی کرد، که این تبدیل استادان است. همین تبدیل وضعیت سبب شد دانشگاه باقی بماند. اگر منتظر تحول آرام می ماندیم، دانشگاه باقی نمی ماند. اگر هوش مصنوعی ابزار آموزش نشود و اگر آن را به رسمیت نشناسیم، اتفاقی نمی افتد. هوش مصنوعی می‌تواند منشا یادگیری شود. بچه ها منتظر من و شما نمی مانند. از هوش مصنوعی دیپ سیک به طور رایگان یا از چت جی بی تی استفاده می کنند. بچه ها از هوش مصنوعی استفاده می کنند، همانطور که بزرگسالان از آن استفاده می کنند. استفاده از آغاز ابزار است یا اصل است؟ این یاد دادن لازم دارد و نمی شود راحت از آن گذشت. هوش مصنوعی به عنوان ابزار مکمل باید به رسمیت شناخته شود نه جایگزین تفکر انتقادی.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: مدیران گروه های کشوری شکل گرفته اند تا در تلفیق هوش مصنوعی با روشهای فعال یادگیری عمیق برای حوزه خود فکر کنند، نه فکر تحولی، بلکه فکر تبدیلی. نمی توانیم صبر کنیم تا ببینیم در سالهای آینده چه اتفاقی می افتد. باید به جای مداومت بر یاددهی به تحریک یادگیری بپردازیم، در غیر این صورت تنبلی شناختی به لحاظ وابستگی بیش از حد به هوش مصنوعی در دانشجویان ایجاد می شود. اگر روش امتحانی همین ترم عوض نشود، ترم دیگر دیر است. اگر همین ترم به جای اینکه اطلاعیه بزنیم، ورود موبایل در سر جلسه امتحان ممنوع است، اطلاعیه بدهیم که استفاده از موبایل در جلسه امتحان واجب است و استادان سوالات خود را با علم به اینکه دانشجو به دیپ سیک و چت جی بی تی دسترسی دارد، مطرح کند. امسال باید اینگونه تحول را اجرا کرد. همین ترم باید اجرا کنیم، منتظر ترم دیگر نباشیم که دیر است.
وی با تأکید بر اینکه کاهش مهارت های نوشتاری و استدلالی در بچه ها به شدت در حال کاهش است، گفت: چند کار تحولی باید انجام دهیم که یکی از آنها عدالت آموزشی است. ابزارهای هوش مصنوعی فقط ابزارهای اولیه نیست. تحریم خرید نفت، تحریم واردات کالاها آنقدر مهم نیست که تحریم دسترسی به سامانه های هوش مصنوعی مدرن مهم است. دانشگاه باید در هوش مصنوعی تحولات جدی رقم بزند، چون شکاف دیجیتالی پیش می آید.
طهرانچی ادامه داد: باید سواد هوش مصنوعی خود را ارتقا داده و مراقب سوگیری الگوریتم و تحریف حقایق به دلیل فشار دولتهای سلطه به شرکت ها باشیم.
وی خطاب به متولیان امور فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی گفت: اخلاق و فرهنگ آموزش مهمتر از هر چیزی است. با هوش مصنوعی امکان جلوگیری از تقلب وجود ندارد. اما وقتی به فرزندان خود تقوا و خود کنترلی را آموزش دهیم، قطعاً جلوی تقلب را نیز خواهیم گرفت.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: تغییر رویکرد در دانش فردی، فناوری سازمانی، رابطه استاد و دانشجو، رابطه سازمان و دانشجو لازم است تا بتوانیم جامعه خلاق و جامعه فناور داشته باشیم.
طهرانچی اظهار کرد: طرح حامی علمی و اداری است. تحولاتی که شروع کردیم، نیازمند همکاری و همراهی جدی تک تک شما عزیزان در دانشگاه آزاد اسلامی است.
وی با اشاره به شعار سال 1404 «سرمایه گذاری برای تولید» خاطرنشان کرد: سرمایه گذاری فقط پول بانکی نیست، گاهی اوقات سرمایه گذاری فکری، انسانی، اجتماعی، فیزیکی و ... است. وقتی دانشگاه برای معدن و شیلات نیروی انسانی تربیت نکند، قطعاً کسی سرمایه گذاری نمی کند. این مباحث جدی است و جامعه باید امن، ایمن، مطمئن و اقتصادش شکوفا باشد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: دانشگاه مسئولیت دارد و باید سیاستگذاری شود. در این سیاستگذاری علم باید نقش آفرین باشد. دانشگاه باید هم راستا با سیاست عمومی فکر کند. دانشگاه باید با دانایی، توانایی، فرهنگ و نعمت های سرزمینی در تولید سرمایه گذاری کند. دانایی موتور محرکه تولید است به شرط اینکه قابلیت تبدیل به الگوریتم های عملی داشته باشد. دانایی که از کلاس بیرون نیاید و الگوریتم عملی برای کار نسازد، مفید نخواهد بود. باید دانش فنی و راهبردی تولید کرد.
طهرانچی تأکید کرد: «تولید» راه برون رفتن از مشکلات است، به شرط اینکه زیرساخت های حاکمیتی ایجاد شود، در زیرساخت های حاکمیتی نظام مالکیتی فکری پویا لازم است. اگر برای سامانه های تولید نوین، طراحی دیجیتال، شبیه سازی پیشرفته، پایش هوشمند، بهینه سازی خودکار و ... فکری نکنیم، تولید همه جانبه پیش نمی آید. زنجیره ارزش هوشمند باید تشکیل شود. لجستیک پیشگویانه، بازارهای دیجیتالی، اینترنت اشیا صنعتی و ... اتفاقات جدی است که باید در دانشگاه رقم بخورد. مدلهای کسب و کار نوین، تولید خدمت محور، کارخانجات اشتراکی، اقتصاد تولید اشتراکی، از مباحث جدی است. باید فاصله فناوری را کم کرد. ایران اسلامی می تواند، همانگونه که در نانو و سلولهای بنیادی پیشرفت کرده است.
وی ادامه داد: در دانشگاه باید فکر و مدل تولید شود تا سود سرمایه گذاری در مسکن، ارز، زمین، دلار و ... بیشتر از سود سرمایه گذاری در تولید نشود.
طهرانچی اظهار کرد: شبکه حقیقی دانشگاه آزاد اسلامی است که می تواند دانش را به ارزش بازار تبدیل کند، فرهنگ نوآوری را به مزیت رقابتی پیوند بزند، سرمایه ناملموس را به سرمایه ملموس تبدیل کند، چرخه های بازخورد سریع برای بهبود مستمر ایجاد کند و از شبکه حقیقی خود به عنوان شبکه تولید و شبکه مصرف در یک زمان استفاده کند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی «تبدیل» و «تحویل» را دو جز تغییر دانست و گفت: برخی کارها جنسش تبدیلی و بعضی ها تحویلی است. نه تحولی. تبدیل لازمه پایداری دانایی محور است و تحول اساس کارآمدی توانایی محور. با ترکیب پایداری و کارآمدی، دانشگاهی فردا برای جوانان این سرزمین داشته باشیم. پایداری میراثی برای آیندگان است، به نسل بعدی چیزی را تحویل بدهیم. کارآمدی هنر استفاده از منابع امروز است. باید دانشگاهی پیشرو داشته باشیم.
