به گزارش ذاکرنیوز ، ظاهراً برای ترکیه، پهپاد یا همان پرنده هدایت پذیر از راه دور، تبدیل به یک محصول و دستاورد صادراتی ارزشمند شده است. ترکیه تاکنون به 16 کشور منطقه و جهان، پهپاد صادر کرده و برخی دانشمندان آمریکایی، در انتقاد از ترکیه، سیاست استفاده از پهپاد و هوش مصنوعی را به چالش کشیده اند. اما شواهد نشان می دهد که این انتقادات برای آنکارا مهم نیست و اسماعیل دمیر، رئیس صنایع دفاعی تحت امر نهاد ریاست جمهوری ترکیه، از این موضوع خبر داده که نوع جدیدی از پهپادهای ترکیه برای فروش عرضه شده و شانزدهمین کشور خریدار، پای معامله آمده و سند امضا کرده است.
کدام کشورها از ترکیه پهپاد خریدند؟
در مورد قیمت تمام شده پهپادهای ترکیه برای مشتریان خارجی، اطلاعات روشنی منتشر نشده است. اما قدر مسلم این است که گرانقیمت ترین نوع این سلاح تهاجمی، تی.بی.2 است که می تواند 24 ساعت در هوا بماند و برای شلیک به مواضع ثابت و سیال، از قدرت مانور، دقت و هدایت پذیری بالایی برخوردار است.
اوکراین، لیبی، جمهوری آذربایجان، قطر، لهستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، تونس، عراق، لیتوانی، پاکستان، عمان، مجارستان و صربستان از ترکیه پهپاد خریده اند و ظاهراً اسامی آلبانی، عربستان سعودی و 4 کشور آفریقایی نیجریه، آنگولا، اتیوپی و مراکش نیز در لیست انتظار است. با این حال، به احتمال قوی، این لیست کامل نیست و خریدارانی هم هستند که یا خود آنها و یا فروشنده، تمایل به آشکار کردن این معامله تسلیحاتی نداشته است.
چند درصد داخلی؟ چند درصد خارجی؟
هنوز مشخص نیست که ترکیه واقعاً در تولید پهپاد، تا چه اندازه خودکفا و خودمتکی است و چند درصد از قطعات بسیار حساس و مهم این وسیله دفاعی، از خارج وارد می شود. اما گزارش های پراکنده ای وجود دارند که نشان می دهند، برخی از قطعات حساس پهپادهای بیرقدار، از آمریکا، انگلیس و کانادا وارد می شوند و اقدامات اولیه ای برای تحریم صدور این قطعات به ترکیه صورت گرفته است.
گفته می شود ترکیه برای تولید لنز دوربین های پهپاد و برخی قطعات حساس موتور، هنوز هم به خارج متکی است و بعید است که نیاز به واردات قطعات، به زودی رفع شود.
ابراز شرمندگی پروفسور آمریکایی از آموزش داماد اردوغان
سلجوق بیرقدار فرزند اوزدمیر بیرقدار، مغز اصلی طراحی و تولید پهپادهای ترکیه است. اوزدمیر بیرقدار از مخترعین موتور خودروهای دیزلی و از شاگردان نزدیک و معتمد نجم الدین اربکان نخست وزیر فقید ترکیه بود.
گفته می شود که سلجوق بیرقدار، به توصیه اربکان به آمریکا رفته و در حوزه های مکانیک، هوش مصنوعی و هوافضا، تحصیل و تحقیق کرده و حتی به توصیه او، با دختر کوچک رجب طیب اردوغان ازدواج کرده تا راه برای حمایت از تحقیقات دفاعی او هموار شود.
بیرقدار در آمریکا، در ماساچوست و چند دانشگاه دیگر، شاگرد و دستیار برجسته ترین دانشمندان مکانیک و هوش مصنوعی بوده و پس از بازگشت به ترکیه، با پدر، برادر و پسرعموهای خود، خط تولید پهپادهای بیرقدار را راه اندازی کرد.
او بعدها نشان داد که دور از چشم رسانه ها و در چند بازدید محرمانه، اربکان را به بازدید کارگاه خود برده بود،. در سال 2014 میلادی نیز برای تست پیشرفته ترین نوع پهپاد خود، سه حرف اختصاری نام خانوادگی اربکان (ERB) را بر روی دم هواپیما نوشت.
سلجوق بیرقدار در چند سال گذشته، با تولید پهپادهای مسلح تی.بی.2 به یک چهره مهم و برجسته در تامین امنیت و رشد صنایع دفاعی ترکیه تبدیل شد. پهپادهای او، پ.ک.ک را زمین گیر کرده و با شلیک از راه دور، بیش از 30 فرمانده و مسئول برجسته این گروه را از بین برده و امنیت مرزی را تامین کرده است. اما زمانی که پهپادهایش را به آسمان قره باغ فرستاد، ورق به نفع جمهوری آذربایجان برگشت و از الهام علی اف مدال شجاعت کسب کرد.
علاوه بر قره باغ، در صحنه هایی همچون لیبی، سومالی، قطر و سوریه و مناطق دیگر نیز، از این پهپادها استفاده و رفته رفته سر و صدای آمریکایی ها بلند شده است.
پروفسور ماکس تگمارک استاد دانشگاه ام.آی.تی (Massachusetts Institute of Technology) که تبار سوئدی – آمریکایی دارد، یکی از دانشمندانی است که استفاده از هوش مصنوعی در صنایع دفاعی از جمله پهپادها را به یک اتاق تاریک و خطرناک تشبیه کرده است. او در ذکر تبعات خطرناک استفاده از هوش مصنوعی در جنگ، به اقدامات ترکیه در لیبی اشاره کرد و به تندی از داماد اردوغان، انتقاد کرده است.
پروفسور ماکس تگمارک در مصاحبه با روزنامه آلمانی زبان هندلزبلات گفته است: «بسیار شرمنده و خجل هستم که سلجوق بیرقدار را در آمریکا آموزش دادیم. چرا که از علم و دانشی که از ما فرا گرفت، برای تولید پهپادهایی استفاده کرده که به غیرنظامیان حمله می کند و جان آنها را می گیرد. من از این بابت، شرمسار و پشیمان هستم.»
این روزنامه، گرافیک بالا را برای گزارش خود کار کرده است که اردوغان را در میان پهپادها نشان می دهد.
البته بیرقدار نیز به این اظهارات جواب داده و گفته است: «از آموزش من خجالت نکشید. بلکه از این شرم کنید که پهپادها و انواع سلاح های آمریکایی در بسیاری از کشورها، انسان های بیگناه را به قتل رسانده است.»
البته همچنان که پیش بینی می شد، دستگاه تبلیغاتی ترکیه به صدا آمد. رسانه های طرفدار حزب حاکم ترکیه، اظهارات دانشمند آمریکایی را، مصداقی از حسادت آمریکایی ها نسبت به پیشرفت علمی و خودکفایی صنایع دفاعی ترکیه دانسته اند.
نمونه هایی از تنش
تولید و صادرات پهپاد، برای ترکیه تبدیل به یک صنعت درآمدزا شده و در عین حال، اردوغان به دنبال کسب اعتبار بین المللی و استفاده خاص از این سلاح استراتژیک است.
توجه به این نکته ضروری است که استفاده از پهپاد در پایگاه های نظامی خارج از کشور در قطر، لیبی و سومالی، از اهمیت اطلاعاتی ویژه ای برخوردار است و در حوزه تامین امنیت داخلی نیز، استفاده از پهپاد، برای دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، دستاوردهای فراوانی به دنبال آورده است.
اما در عین حال، تنش ها و مشکلاتی نیز در میان است. به عنوان مثال، فروش پهپاد به اوکراین و استفاده از آنها در حریم هوایی دریای سیاه، مورد اعتراض روسیه قرار گرفته است. در همین حال، مشخص نیست که پهپادهای ترکیه با این همه دقت و توان فن آوری، چرا در عراق و سوریه نمی توانند به درستی عمل کنند و چرا حملات نیروی هوایی ترکیه به پ.ک.ک در شمال عراق و سوریه، همواره به روستاییان و غیرنظامیان نیز لطمه می زند؟
این ها تنها نمونه هایی از چالش ها و سوالاتی هستند که می توانند در آینده برای ترکیه، در کنار ابعاد ایجابی و مثبت، حواشی سلبی و منفی نیز داشته باشند.
با وجود آن که ترکیه در حوزه صنایع دفاعی، بیش از هفتصد پروژه مهم را در دست اجرا دارد، اما در این میان، فقط در حوزه پهپاد، تفنگ انفرادی و برخی ادوات نفربر و زرهی توفیق به دست آمده و در میدان رقابت موشکی، این کشور هنوز حرف چندانی برای گفتن ندارد.
