به گزارش ذاکرنیوز؛ محمدمهدی گویا، در نشست خبری که به مناسبت هفته اطلاعرسانی مقاومت میکروبی در استودیو سلامت وزارت بهداشت برگزار شد، بیان کرد: امروز اولین روز هفته اطلاع رسانی کنترل مقاومت میکروبی است، موضوعی بسیار مهم که یکی از مشکلات بزرگ مهم در جهان محسوب میشود؛ متاسفانه با وقوع پاندمی کووید 19 در دنیا بسیاری از مشکلات بهداشتی که برای کنترل آنها برنامه ریزی شده بود، تحت تاثیر پاندمی قرار گرفت و تا حد زیادی به فراموشی سپرده شد؛ از جمله مهم ترین آنها موضوع مقاومت میکروبی است.
وی افزود: سال‌ها بود که مسئولین بهداشتی جهان اعلام میکردند خطر قریب الوقوعی سلامت مردم را تهدید میکند و آن مقاوم شدن میکروارگانسیم‌ها به درمان است. کم کم این نگرانی‌‌ها به واقعیت پیوست و شاهد آن شدیم که میکروارگانیسم‌‌های مختلفی در دنیا به داروهای ساده و موجود مقاومت پیدا کردند و به جایی رسید که برای برخی از آنها درمانی وجود ندارد و برخی دیگر از آنها به داروهای اصلی و کم عارضه تر مقاوم شدند و تنها به داروهای گران قیمت و پر عارضه تر پاسخ می دهند که دسترسی به آنها به راحتی امکان پذیر نیست و این مشکل روز به روز پیچیده تر می شود؛ مگر اینکه تلاش و عزم همگانی و جهانی وجود داشته باشد تا از بروز هرچه بیشتر این اتفاق جلوگیری کنیم؛ هرچند که شاید "جلوگیری" لغت مناسبی برای مقابله با مقاومت میکروبی نباشد.
گویا ادامه داد: هر میکروبی که در بدن انسان و حیوان ایجاد بیماری میکند، خصیصه ویژهای دارد که با تغییراتی که به دلیل انتقال آن از بدنی به بدن دیگر در ساختار ژنتیکی‌اش به وجود می‌آید، می تواند مقاومت نسبت به داروهایی که برای درمانش به کار می‌‌رود پیدا کند؛ مگر اینکه منطق و درایت خاصی برای درمانش وجود داشته باشد تا چنین پدیده‌ای تا جایی که میشود، به تعویق بیفتد.
بخشهای ویژه بیمارستانها از عوامل ایجادکننده مقاومت میکروبی در بیمار
وی تصریح کرد: عوامل مختلف در بروز مقاومت میکروبی اثرگذار است و اکثر موارد مقاومت میکروبی نسبت به میکروارگانیسم‌‌ها متاسفانه در بیمارستانها به ویژه بخشهای ICU رخ میدهد و چنانچه با برنامه ریزی مناسبی جلوی این اتفاقات را بگیریم، شاید بتوانیم امیدوارتر به آینده نگاه کنیم.
رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: تغییراتی که در مصرف داروها صورت می گیرد و اگر تجویز دارو با حساب و کتاب مناسب باشد، شاید بتوان امیدوار بود که این پدیده دیرتر رخ دهد. برخی داروهای ضد میکروبی بودند که به مدت کوتاهی بعد از آنکه تجویز سراسری آنها اتفاق افتاد، مقاومت میکروبی نسبت به آنها رخ داد. به عنوان مثال، از بین بیمارانی که در اثر ابتلا به کرونا در ICU بستری می شوند، حداکثر 15 درصد آنها نیاز به آنتی بیوتیک دارند، اما متاسفانه شاهدیم که 75 درصد آنها آنتی‌بیوتیک دریافت میکنند و این نشان‌دهنده مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک است.
گویا افزود: در مورد بعضی از بیماری ها چه در بیمارستان و چه به صورت درمان سرپایی، به دلیل بروز مقاومت میکروبی با سختی هایی روبرو شده ایم، نمونه آن سل های مقاوم به درمان (یعنی سل‌هایی که قبلا داروهای اصلی خط اولی که برای آنها به کار می‌رفت، در بازه زمانی شش ماهه منجر به بهبودی بیمار می‌شد)، است که در حال حاضر به دنبال مصرف بی‌رویه دارو، سل‌هایی به وجود آمده که نسبت به دارو مقاوم شدهاند.
رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت در ادامه سخنانش گفت: مواردی از بیماریهای آمیزشی داریم که به دلیل مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها و بروز مقاومت میکروبی و عدم هماهنگی بیمار و پزشک و تجویز غیرصحیح دارو، مبتلایان به این بیماری آمیزشی مقاوم به دارو شدند و به سادگی درمان‌شان موثر نیست. برخی از انواع سوزاک متاسفانه هیچ درمانی ندارند. فرد مبتلا به این بیماری علاوه بر رنج و عذابی که خودش می‌کشد، متاسفانه عفونت خود را می‌تواند به همسرش منتقل کند. مواردی از میکروب‌های بیمارستانی داریم که آنها را با گرانترین داروها هم به سختی میتوان درمان کرد و متاسفانه مصرف و تجویز بی‌رویه و مصرف بیش از حد یا کمتر از حد داروهای ضد میکروبی کار را سخت کرده است و کسی که داروهای ضدمیکروبی تجویز می کند، باید بیمار خود را کنترل کند و به او آموزش دهد.
گویا با بیان اینکه با میکروارگانسیم‌‌های مقاوم به دارو و سخت در درمان متعددی روبرو هستیم که هر روز به تعداد آنها اضافه میشود، ادامه داد: متاسفانه مواردی از عفونت HIV را داریم که به دلیل اینکه داروهایی که برای درمان آنها به کار می‌رفت به درستی تجویز و مصرف نشده است، به بیماری مقاوم به دارو تبدیل شدهاند. میلیون‌‌ها تومان هزینه هر ماه درمان فرد مبتلا است. کسی که برای اولین بار داروی پنی‌‌سیلین را کشف کرد، یعنی دکتر الکساندر فلمینگ در سال 1945 اعلام کرد که دارو را کشف کردم اما اگر رعایت نکنید، این دارو به‌زودی غیرموثر خواهد شد و هر دارویی هم که دقت در تجویز آن صورت نگیرد، تبدیل به داروی بی‌اثر میشود و روز به روز درمان بیمار را سخت‌تر و پیچیده‌تر میکند.
وی در ادامه درخصوص گفت: اگر هماهنگی بین پزشک و بیمار و هماهنگی بین بخشهای مختلفی که با این داروها سروکار دارند به خصوص بخش‌هایی که برای سلامت دام و انسان کار میکنند و سازمانهای دیگری که در کار تولید دارو نقش دارند و سازمانی‌هایی که کار نظارت سلامت دارو را برعهده دارند، وجود نداشته باشد، متاسفانه ممکن است شاهد روزهای بدتری باشیم. در حال حاضر باید دقت کافی به عمل آید تا مصرف دارو در سلامت دام و کارخانجات تولید مواد غذایی حتما با نظارت سازمان غذا و دارو باشد تا از خطر مقاومت میکروبی دور شویم.
رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت در ادامه سخنانش در پاسخ به سوالی درخصوص شرایط نگهداری و دپوی واکسن‌‌های وارداتی کرونا، تصریح کرد: نظارت بر واکسنها از جمله واکسن کرونا تا حدی دقیق و حساس و پیچیده است که به مردم اطمینان خاطر می‌دهم هیچ واکسنی تا وقتی از فیلترهای سختگیرانه سازمان غذا و دارو عبور نکند، اصلا اجازه مصرف نخواهد داشت. یکی از مهم‌ترین فیلترها تاریخ مصرف واکسنها و شرایط نگهداری آنها است و امکان ندارد یک واکسنی که تاریخ مصرفش توسط غذا و دارو تعیین شده باشد و حتی یک روز از آن تاریخ گذشته باشد، اجازه دهیم که مردم استفاده کنند. ذخیره واکسن در کشور ما با تمام این ملاحظات صورت گرفته است و با تاریخ انقضای مناسب نگهداری شده و در اختیار مردم قرار می گیرد.
وی همچنین در پاسخ به سوالی درخصوص شناسایی موارد مبتلا به آنفلوآنزا در کشور، اظهار کرد: تعداد موارد در حال حاضر بسیار کم است و در چندین استان کشور دیده شده است. این آنفلوآنزای فصلی از نوع H3N2 است و تقریبا تمام مواردی که پیدا کردیم از این نوع بوده است و به شدت در حال مراقبت هستیم.
رصد دقیق بیماری آنفلوآنزا/ احتمال افزایش موارد آنفلوآنزا در سال جاری
وی ادامه داد: یکی از اقداماتی که اکنون با همکاری انستیتو پاستور انجام می‌‌دهیم، تولید کیت‌هایی است که به صورت همزمان هم آنفلوآنزا و هم کووید 19 را تشخیص می دهند؛ بنابراین به مردم اطمینان می‌دهم که ما آنفلوآنزا را با دقت رصد میکنیم و به محض اینکه ببینیم دارد به یک نگرانی تبدیل میشود، حتما به اطلاع مردم می‌رسانیم. ضمن اینکه پیشگیری از آنفلوآنزا و کرونا تفاوتی ندارد و باید رعایت موارد بهداشتی صورت گیرد و طبیعی است که با این رعایت‌های بهداشتی که در حال انجام است، ما انتظار داشته باشیم موارد آنفلوآنزا کم باشد؛ اما از طرف دیگر یک امکان دیگری را هم باید در نظر گرفت و آن هم این است که وقتی در یک سال، مانند سال 99 موارد آنفلوآنزا خیلی کم دیده میشود، این خطر وجود دارد که در بدن برخی افراد ایمنی نسبت به این ویروس کم میشود و به دنبال آن احتمال ابتلا در سال بعد بیشتر میشود و احتمال همه‌گیری هم به همین نسبت خواهد بود. سازمان جهانی بهداشت هم این پیش‌بینی را کرده است که ممکن است در سال جاری موارد آنفلوآنزا بیشتر شود.
گویا عنوان کرد: شرایط بستری برای بیمار مبتلا به آنفلوآنزا تفاوتی با بیمار مبتلا به کرونا ندارد و هر بیمار مبتلا به آنفلوآنزایی که دچار دیسترس تنفسی حاد و تب‌های شدید شود و نتواند درمان سرپایی را تحمل کند، حتما بستری میشود و اینها پروتکل خاص خود را دارند که همکاران رعایت میکنند؛ چون برخی از این بیماران نیاز به درمان ویژه و کمک تنفسی دارند. در سال جاری و سال گذشته موارد ابتلا به آنفلوآنزا بسیار کم بوده است. سال گذشته و امسال به حد آستانه و اعلام هشدار آنفلوآنزا نرسیدیم، اما اگر چنین اتفاقی رخ دهد، حتما اطلاعرسانی خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه خوشبختانه امسال واکسن‌‌های تولید داخل آنفلوآنزای کشور را داریم، گفت: سال گذشته عمده واکسنها را وارد می‌‌کردیم، اما امسال به هر دو امکان دسترسی داریم و تا جایی که بتوانیم از واکسن تولید داخل که کاملا بررسی شده است استفاده میکنیم و در صورت لزوم و در صورت کمبود از منابع خارجی تهیه میکنیم و در ابتدای امر هم از واکسن خارجی استفاده کردیم.
رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت گفت: تزریق همزمان واکسن آنفلوآنزا و کرونا امکان‌پذیر است، اما ترجیح این است که این دو واکسن با فاصله از هم تزریق شوند که نگرانی وجود نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه کووید 19 بر کنترل اکثر بیماریها در ایران و جهان اثرگذار بوده است، عنوان کرد: بیماریابی‌‌های ما از جمله در سل و HIV و ... دستخوش آسیب شده است و در همه دنیا چنین بوده است، زیرا به دلیل تعداد بالای مبتلایان کرونا بخش زیادی از کار پزشکان به این بخش اختصاص یافته است، ولی تلاش کردیم با برنامهریزی حساب شده فاصله را کم کنیم و اجازه ندهیم که به این برنامه‌ها آسیب برسد و اکنون هم به دقت برنامهریزی می کنیم خلاهایی که در یک سال و نیم گذشته به دلیل کرونا با آن مواجه شدیم را هرچه سریع‌تر جبران کنیم.
وی افزود: جدی‌ترین بیماری کشور برای ما به تعداد بیماران بستگی ندارد؛ مثلا بیماری سل یک بیماری جدی است که حتی یک مورد آن هم برایمان مهم است؛ زیرا یک مشکل جهانی است که اگر دیر عمل کنیم به سادگی قابل درمان نخواهد بود. عفونت HIV هم همینطور اهمیت دارد؛ چون تاخیر در شناسایی این بیماران یعنی تعداد بیماران افزایش مییابد. در کنار کرونا مسئله بیماریهای گوارشی، آنفلوآنزای فصلی، بیماری های قابل پیشگیری با واکسن که در شرایط حذف آنها هستیم و ... قرار دارد که اهمیت دارند.
رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت با اشاره به افزایش موارد ابتلا به سرخک در یک الی دو سال گذشته، تاکید کرد: البته این تعداد بسیار کمتر از چیزی است که در دنیا رخ میدهد به عنوان مثال، در یکی از کشورهای همسایه یکی از بزرگ‌ترین همه‌گیری‌‌های سرخک در تاریخشان رخ داده است و ما هم روابط و تردد زیادی با کشورهای همسایه داریم و تقریبا میتوان گفت اکثریت موارد ابتلا به سرخک که در کشور تشخیص دادیم یا در میان مهاجرین و مسافرین بودند و یا در میان کسانی بوده است که با این بیماران ارتباط داشتند.
وی ادامه داد: هفته گذشته برنامه واکسیناسیون گسترده سرخک در استان‌هایی که در معرض خطر بالا قرار داشتند، مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بخش های جنوبی کرمان را برای کودکان زیر 5 سال و افراد زیر 15 سالی که در معرض خطر بیشتر در بین مهاجرین بودند، انجام دادیم و خوشبختانه برنامه خوب و موفقی بود. در رابطه با مسائل قانونی ترددها وضعیت کاملا مشخص است که از وظایف سایر سازمانها است.
وی افزود: درمورد تزریق دوز اول واکسن کرونا با پوشش بالای 90 درصد روبرو هستیم، هرچند دلمان می‌خواهد از این میزان هم بالاتر رویم. طبیعی است که وقتی پوشش از 90 درصد بالاتر رود، میزان کسانی که برای اولین بار مراجعه میکنند کاهش مییابد، البته از این امر راضی نیستیم، چون می‌خواهیم به پوشش بالاتر برسیم و از مردم می‌خواهیم برای دریافت واکسن مراجعه کنند.
گویا گفت: سیاست‌‌های تشویقی دیگری هم درنظر گرفتیم و عمدتا بر این اساس است که واکسیناسیون سیار در مناطقی که پوشش واکسن بالا نیست صورت گیرد. هر کسی که دوز اول را تزریق کند، می‌داند یک دوز ایمنی کافی ایجاد نمی‌کند و اطمینان خاطر داریم همه آنها برای دوز دوم مراجعه میکنند.
در ادامه محمد حبیبی، رئیس مرکز ملی تشخیص و آزمایشگاه‌های مرجع و مطالعات کاربردی سازمان دامپزشکی عنوان کرد: امیدوارم که در این هفته که به عنوان هفته اطلاعرسانی مقاومتهای میکروبی نام‌گذاری شده، بتوانیم برنامه‌‌ای برای کنترل و مقابله با این پدیده خطرناک جهانی ترتیب دهیم.
وی افزود: بحث مقاومتهای میکروبی یکی از معضلات بهداشت جهانی بوده و اهمیت آن، آنقدر زیاد است که در سال 2015 سران 10 کشور اقتصادی دنیا به دلیل مشکل مقاومت میکروبی در سازمان ملل جلسه برگزار کردند و سال مقابله با مقاومت میکروبی را نام‌گذاری کردند.
وی افزود: مواردی که در حوزه انسانی منجر به مقاومت میکروبی میشود، در حوزه دامی هم این اتفاقات می‌افتد. در واقع پاسخ ندادن به درمان‌‌های عادی و درمان های ارزان‌قیمت، جواب ندادن به داروهای قدیمی موجود، مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک در دام و ... از عواملی است که مقاومت میکروبی باعث آنها میشود و متاسفانه اکنون در جامعه ما این پدیده وجود دارد که باید برای آن برنامهریزی ویژهای داشته باشیم.
حبیبی اظهار کرد: زمانی که بحث مقاومت میکروبی در سازمان ملل متحد مطرح میشود، سران کشورهای برتر دنیا درباره آن بحث میکنند. قبلا سازمانهای فائو، WHO و ... به صورت مستقل بحث مقاومت میکروبی را کنترل میکردند، اما بعد که متوجه شدند که خطر موضوع فراگیر بوده و باید به صورت متمرکز پیگیری شود، این سازمانها به صورت مشترک زیر نظر WHO بحث مقابله با مقاومت میکروبی را ساماندهی و سازماندهی میکنند. در کشور ما هم باید این اتفاق رخ دهد. البته اقدامات خوبی طی دو سه سال اخیر انجام شده وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی برنامه‌های مشترکی را داشته‌اند، اما کافی نسیت.
وی گفت: بحث مقابله با مقاومت میکروبی نیازمند تدوین پروتکلی ملی بر اساس پروتکل‌های جهانی است و باید قانونمند شود. به هر جهت مقابله با مقاومت میکروبی یکسری حواشی هم دارد. باید تضمین قانونی برای اجرای مفاد پروتکل در کشور وجود داشته باشد. اگر این پروتکل با پشتوانه قانونی در کشور نباشد، اقداماتی که انجام میشود، به نتیجه نهایی منجر نمی‌شود و همچنان از مقاومت میکروبی رنج خواهیم برد و آنتی‌بیوتیک‌های ما پاسخگو نخواهد بود.
حبیبی با بیان اینکه سازمان دامپزشکی از سال 2012 برنامه کنترل مقاومت میکروبی را آغاز کرده و یک کارگروه مقابله با مقاومتهای میکروبی در سازمان دامپزشکی تشکیل شده و یک پروتکل داخلی تدوین کردیم تا وظایفی که در این حوزه بر عهده سازمان دامپزشکی است، در آن پروتکل گنجانده شود، گفت: در زمینه کاهش آنتی‌بیوتیک در حوزه دامپزشکی تاکید کردیم. همچنین تاکید کردیم که در مدیریت بیماریها اقداماتی انجام شود تا دام‌ها کمتر بیمار شده و پیشگیری از بیماریها را در دستورالعمل‌های خودمان گنجانده‌ایم. همچنین استفاده از واکسنها و داروهای غیر آنتی‌بیوتیکی مانند داروهای گیاهی و پروبیوتیک‌ها که مدیریت گله‌ها را در کاهش بیماریها دارد، در دستور کارمان قرار داده‌ایم.
وی گفت: در زمینه تدوین و اجرای NRP که کنترل باقی مانده آنتی بیوتیکها در فرآورده هایی دامی که به مصرف انسانی می رسد و تحت پوشش سازمان دامپزشکی هستند، سالانه سازمان دامپزشکی باقی مانده آنتی‌بیوتیکی را هفت مورد NRP در زمینه فرآورده‌های خوراک دامی که سر سفره مردم می روند، به صورت ملی پایش میکند که هم برای مصرف داخلی و هم برای صادرات کارآیی دارد.
حبیبی درباره آخرین وضعیت باقی مانده‌های آنتی بیوتیکی در لاشه دام و طیور، گفت: ما در برنامه NRP در سال گذشته هم در گوشت مرغ و هم در گوشت قرمز باقی مانده سموم، فلزات سنگین و آنتی بیوتیکها را بررسی کردیم و خوشبختانه در این دو مورد باقی مانده آنتی‌بیوتیکی که باعث ضبط لاشه شود را نداشتیم.
