به گزارش ذاکرنیوز، با آغاز جنگ در سوریه و عراق و حضور گروه‌های مختلف تروریستی، بسیاری از شهروندان کشورهای مختلف که جذب این گروه‌ها شده بودند، به این کشورها راه یافتند.
کشورهای آسیای مرکزی نیز از جمله مناطق مستعدی بودند که با فعالیت‌های گسترده گروه‌های تروریستی نظیر داعش و جبهه‌النصره و یا کتائب امام بخاری، بسیاری از آن‌ها جذب این گروه‌ها شدند.
بسیاری از این افراد، خانواده‌های خود را نیز به سوریه و عراق منتقل کرده و یا در این کشورها تشکیل خانواده دادند. با پایان یافتن جنگ و نابودی بخش عمده‌ای از این گروه‌های تروریستی و در صدر آن‌ها فروپاشی خلافت داعش، مساله بازگشت این شهروندان به کشورهای خود مطرح شد.
شمار قابل توجهی از شهروندان آسیای مرکزی در درگیری‌ها کشته شده و خانواده‌های آن‌ها در کمپ‌های آوارگان در سوریه و عراق حضور داشتند و شمار دیگری نیز به دلیل حمایت از گروه‌های تروریستی در زندان‌ها به سر می‌بردند. این کشورها از حدود 2 سال پیش با حمایت روسیه و سازمان ملل متحد و نیز با همکاری برخی کشورهای دیگر فرایند بازگرداندن شهروندان خود از این کشورها را آغاز کردند.
بازگشت گروه 146 نفره به تاجیکستان
هفته گذشته در روز 26 جولای یک گروه شامل 146 نفر از شهروندان تاجیکستان که همگی زنان و کودکان بودند، از سوریه به این کشور بازگردانده شدند. از این تعداد 42 نفر زن و 104 نفر کودکان بودند.
پیش از آن، موضوع بازگرداندن این شهروندان در دیدار زبیدالله زبیدزاده، سفیر تاجیکستان در کویت با بشار جعفری، معاون اول وزیر امور خارجه سوریه مطرح شده بود.
در همین حال در آوریل سال جاری شماری از مقامات تاجیک با حضور در پناهگاه‌های سوریه با زنان و کودکان تاجیک حاضر در این اردوگاه‌ها دیدار کرده و فرایند ثبت‌نام آن‌ها را آغاز کرده بودند.
جمال‌الدین عبدالله‌زاده، وزیر بهداشت و حفاظت اجتماعی تاجیکستان در این راستا، روز سه شنبه به رسانه‌ها گفت که این افراد در مراکز تحت نظر این وزارتخانه نگهداری می‌شوند. مقامات تاجیکستان در خصوص تحویل این افراد به بستگانشان و پیوستن آن‌ها به جامعه هنوز به طور مشخص برنامه‌ای را اعلام نکرده‌اند.
بر اساس آمارهای رسمی، همچنان 500 نفر دیگر از شهروندان تاجیک در اردوگاه‌های راج و الحول نگهداری می‌شوند. بخش زیادی از این افراد همسران و فرزندان نیروهای تاجیک عضو داعش بوده‌اند که پس از شکست و نابودی آن به اسارت نیروهای کرد در آمده‌اند.
بازگشت این گروه 146 نفره از شهروندان تاجیک از سوریه در حالی صورت گرفته است که پیش‌تر در سال 2019 نیز یک گروه 89 نفره از کودکان تاجیک نیز از عراق به این کشور بازگردانده شده بودند.
حضور 600 شهروند قرقیز در زندان‌های سوریه و عراق
قرقیزستان، دیگر جمهوری آسیای مرکزی است که در موضوع مشابهی در سوریه و عراق درگیر است. شمار قابل توجهی از شهروندان قرقیز نیز طی سال‌های اخیر به صف گروه‌های تروریستی در سوریه و عراق پیوسته و بازماندگان آن‌ها هم‌اکنون در اردوگاه‌ها و زندان‌های این دو کشور به سر می‌برند.
در کنفرانس خبری اخیر جین بیک کولوبایف، وزیر امور خارجه قرقیزستان وی تصریح کرد که حدود 600 نفر از شهروندان قرقیز هم اکنون در زندان‌های سوریه و عراق به سر می‌برند.
او اضافه کرد که از این تعداد حدود 400 نفر را کودکان 200 نفر را زنان تشکیل می‌دهند.
وزیر امور خارجه قرقیزستان همچنین تاکید کرد که یک کمیسیون مشترک متشکل از وزارت امور خارجه، کمیته دولتی امنیت ملی و آژانس‌های اجرای قانون برای حل این مساله تشکیل شده است.
کولوبایف تاکید کرد که مذاکرات برای بازگرداندن این شهروندان و به طور ویژه کودکان در حال انجام است.
این مقام قرقیز همچنین اضافه کرد که وضعیت مادران کمی پیچیده است و راه‌حل مشخصی در حال حاضر برای آن‌ها وجود ندارد.
پیش‌تر در ماه مارس سال گذشته نیز یک گروه شامل 55 زن و 78 کودک در نتیجه مذاکرات مقامات قرقیز و برخی سازمان‌های بین‌المللی با سوریه و عراق به این کشور بازگردانده شده بودند.
چالش‌های پیش‌رو
موضوع شهروندان آسیای مرکزی که همچنان در اردوگاه‌ها و یا زندان‌های سوریه و عراق باقی مانده‌اند، به یک تراژدی و بعضاً مشکل تبدیل شده است. نخستین مساله پیش‌روی کشورهای منطقه موضوعات امنیتی مربوط به بازگرداندن این شهروندان است.
بسیاری از این شهروندان و از جمله کودکان فضای خشونت‌آمیزی را در کشورهای درگیر جنگ مشاهده کرده و همچنین بعضاً در میان افکار افراطی و رادیکال رشد کرده‌اند. این موضوع شرایط را برای بازگرداندن و نیز ادغام مجدد آن‌ها در جوامع بومی دشوار و پرریسک می‌کند.
در عین حال موضوع دیگری که از این حیث حائز اهمیت است، محکومیت‌های امنیتی و جرائم منتسب به این افراد به دلیل جنایت‌های گروه‌های تروریستی است. حل و فصل پرونده‌های حقوقی مربوط به این افراد و سپری کردن مابقی محکومیت‌شان در کشورهای ما در پروسه پیچیده حقوقی و سیاسی را می‌طلبد.
در حوزه اجتماعی نیز برخی موانع پیش‌روی شهروندان باقی مانده در عراق و سوریه وجود دارد. به خصوص در قبال مادران، برخی از افراد در خصوص پذیرش در جوامع بومی دچار تردید بوده و حتی در خصوص مواجهه با برخوردهای نامناسب از سوی اقوام، نزدیکان و حتی اعضای خانواده در تردید به سر می‌برند.
