گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم-زینب امیدی: در سال‌های اخیر، تقلب علمی به ویژه در حوزه پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی، به یکی از چالش‌های جدی و نگران‌کننده در نظام آموزش عالی کشور تبدیل شده است. این مسئله، اعتبار علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها را زیر سوال برده و نیازمند راهکارهای موثر برای مقابله با آن است.
دانشگاه آزاد اسلامی، به عنوان یکی از بزرگترین مجموعه‌های آموزش عالی کشور که بیش از 40 درصد بار آموزش عالی را بر عهده دارد و بیشترین جمعیت دانشجویی را در خود جای داده است، در خط مقدم این مبارزه قرار گرفته و اقدامات گسترده‌ای را برای ارتقای کیفیت پژوهش‌ها و مقابله با تخلفات علمی آغاز کرده است.
طرح پایش، گامی اساسی در جهت جهت‌دهی به پژوهش‌ها
در سال 1398، دانشگاه آزاد اسلامی با هدف رفع نواقص نظام پژوهشی و جهت‌دهی به تحقیقات دانشجویی در راستای حل مسائل ملی، طرح پایش را راه‌اندازی کرد.
این طرح، یک نظام جامع پژوهشی است که با تمرکز بر چالش‌های کلان کشور، زمینه‌های پژوهشی را تعریف می‌کند تا دانشجویان و اساتید بر اساس آن، موضوع پایان‌نامه‌ها و رساله‌های خود را انتخاب کنند. یکی از مهم‌ترین کارویژه‌های طرح پایش، جلوگیری از تقلب علمی و کپی‌برداری و همچنین ارتقای کیفیت پژوهش‌ها است.
برگزاری جلسات پیش‌دفاع، به عنوان یکی از ابزارهای موثر برای ارزیابی و بهبود کیفیت پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در دانشگاه آزاد مورد توجه قرار گرفته است. این جلسات، فرصتی را برای اساتید و دانشجویان فراهم می‌کند تا با بررسی پیش‌نویس‌های اولیه، نقاط قوت و ضعف پژوهش را شناسایی و در جهت رفع نواقص و ارتقای کیفیت آن گام بردارند.
تحول در دانشگاه آزاد با ایمیل پایه/ آموزشیار بهتر میشودراهاندازی سامانه مشابهت‌یابی/ مقابله با کپی‌برداری و سرقت علمی
دانشگاه آزاد اسلامی در دی‌ماه 1401، سامانه مشابهت‌یابی را راه‌اندازی کرد. با توجه به مصوبه هیئت‌وزیران در سال 1398 در خصوص آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی، این سامانه در راستای اجرای قانون مذکور و با هدف مقابله با کپی‌برداری و سرقت علمی در پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها راه‌اندازی شده است. این سامانه با بهره‌گیری از الگوریتم‌های پیشرفته، میزان مشابهت پایان‌نامه‌ها با منابع مختلف از جمله پایان‌نامه‌های قبلی، مقالات و منابع اینترنتی را بررسی می‌کند و به دانشجویان و اساتید امکان می‌دهد تا از اصالت و نوآوری پژوهش خود اطمینان حاصل کنند.
علی‌اکبری معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی با ارائه گزارشی از فعالیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی از ابتدای تفاهم‌نامه با مرکز نور گفته بود: قرارداد اولیه در خردادماه سال گذشته امضا شد و از آبان ماه کار با مرکز نور آغاز شد که طی این 4 ماه از سامانه سمیم که سامانه مشابهت‌یابی بین طرح‌نامه‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها است، تست گرفته شد و ان‌شاءالله از امروز کار به‌صورت رسمی آغاز می‌شود.
همچنین حجت الاسلام والمسلمین بهرامی رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) نیز گفت: سامانه سمیم که اولین سامانه مشابه‌یاب است، از 10 سال گذشته کار خود را آغاز کرده و دارای بزرگترین بانک داده‌ها از داده‌های اسلامی است که با، 65 هزار جلد کتاب، 160 هزار پایان‌نامه، یک میلیون مقاله، 4 میلیون صفحه وب، کتب اصلی علوم انسانی و داده‌هایی که کاربران به‌صورت داوطلبانه وارد می‌کنند، پشتیبانی انجام می‌دهد.
وی با بیان اینکه سامانه سمیم زیرساخت‌های فنی خوبی و ظرفیت خوبی را ایجاد کرده است، خاطرنشان کرد: این سامانه در مشابه‌یابی زبان عربی در کشور منحصر به فرد است. در زمان حاضر مجلات، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها به این سامانه ارجاع می‌شود و کار مشابهت‌یابی انجام می‌شود.
بهرامی با اشاره به همکاری با دانشگاه آزاد اسلامی گفت: ما طی سال گذشته زیرساخت‌های سخت‌افزاری و سامانه نرم‌افزاری خود را ارتقا دادیم که پاسخگوی مراجعین دانشگاه آزاد اسلامی باشیم. امسال مدت زمان پاسخگویی برای ارزیابی در سامانه سمیم به زیر یک ساعت رسیده است، همچنین برای بهتر انجام دادن کارها یک کارگروه مجازی تشکیل شد که 24ساعته و بدون تعطیلی با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی کارها را انجام می‌دادند.
همکاری با مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)/گسترش دامنه مشابهت‌یابی و ارتقای کیفیت پژوهش‌ها
همانطور که گفته شد دانشگاه آزاد اسلامی در اسفندماه سال گذشته، با مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) تفاهم‌نامه‌ای منعقد کرد. هدف از این همکاری، ارتقای سامانه مشابهت‌یابی و گسترش آن به مقالات علمی و همچنین بهره‌مندی از بانک اطلاعاتی گسترده مرکز نور است. سامانه سمیم مؤسسه نور، با در اختیار داشتن یک بانک اطلاعاتی بی‌نظیر از منابع اسلامی، کتب، پایان‌نامه‌ها، مقالات و داده‌های وب، امکان مقایسه پایان‌نامه‌ها با مقالات را نیز فراهم می‌کند. این همکاری در سه فاز اصلی انجام خواهد شد:
فاز اول: مشابهت‌یابی: بررسی مشابهت پایان‌نامه‌ها با منابع مختلف، از جمله منابع موجود در سامانه نور.
فاز دوم: خطایابی و اصلاح ویراستاری: شناسایی و رفع خطاهای احتمالی در نگارش و همچنین اصلاح ویراستاری پایان‌نامه‌ها.
فاز سوم: علم‌سنجی: ارزیابی و سنجش علمی پایان‌نامه‌ها بر اساس معیارهای علمی معتبر.
در آخر...
دانشگاه آزاد اسلامی با اتخاذ رویکردی چندوجهی و اجرای مجموعه‌ای از اقدامات، از جمله طرح پایش، برگزاری جلسات پیش‌دفاع، راه‌اندازی سامانه مشابهت‌یابی و همکاری با مراکز تحقیقاتی معتبر، در تلاش است تا با تقلب علمی در حوزه پژوهش‌ها مبارزه کند.
این اقدامات، علاوه بر افزایش اعتبار علمی دانشگاه، به ارتقای کیفیت پژوهش‌ها، تقویت روحیه نوآوری و خلاقیت در میان دانشجویان و در نهایت، به توسعه و پیشرفت علمی کشور کمک شایانی خواهد کرد. با توجه به گستردگی و اهمیت این اقدامات، انتظار می‌رود که دانشگاه آزاد اسلامی، گام‌های موثرتری در راستای ارتقای کیفیت پژوهش‌ها و مقابله با تقلب علمی بردارد و به عنوان یک الگو برای سایر دانشگاه‌ها در این زمینه مطرح شود.
