به گزارش ذاکرنیوز، مهرداد معمارزاده ظهر یکشنبه در پنجاه و یکمین نشست تخصصی خیر ماندگار با موضوع «امر خیر در حوزه درمان با رویکرد آیندهپژوهی» اظهار داشت: من در زمینه جراحی کودکان کار میکنم و اکثر کودکانی که با آنها سر و کار داریم از خانوادههای کمدرآمد هستند بنابراین سالهاست برای کمک به بهبود وضعیت این کودکان، با خیریهها ارتباط نزدیک داشته و به چالشهای موجود در حوزه خیر آگاهی داریم.
وی با بیان اینکه در مقوله سلامت چهار فاکتور بهداشت، پیشگیری، درمان و آموزش و پژوهش مهم است، ادامه داد: در همه این فاکتورها خیران میتوانند نقش مهمی ایفا کنند.
رئیس بیمارستان کودکان امام حسین (ع) ادامه داد: در بخش درمان، بیمارستانها را میتوان به چهار دسته تقسیم کرد. دسته اول، بیمارستانهای دانشگاهی است که در آن یکسری نیرو برای ایفای تعهدات قانونی خود به کار گرفته میشوند و بعضی افراد با هدفهای دیگر نیز حضور دارند. یعنی هدف اولیهشان، درمان مردم نیست، بلکه هدف اولیهشان موضوعاتی همچون ارتقای شخصی، تربیت دانشجو، پژوهش و … است. بیمارستانهای دانشگاهی با یک تعرفه خیلی پایین، خدمات درمانی ارائه میدهد و این امر باعث کاهش کیفیت و نارضایتی مردم شده است.
وی افزود: دسته دوم بیمارستانهای خصوصی است که انگیزه اصلی آنها، کسب درآمد است و دنبال اهداف آموزشی، پژوهشی و … نیستند و دسته سوم بیمارستانهایی هستند که توسط ارگانهای مختلف مانند ارتش، سپاه، آموزش و پرورش، بانک ملی، تأمین اجتماعی و… راهاندازی شدهاند و به بیمهشدگان خودشان، خدمات رایگان میدهند اما برای بقیه به شکل خصوصی محسوب میشود.
معمارزاده گفت: دسته چهارم بیمارستانهای خیریه هستند که قاعدتاً باید کمتر از تعرفه دولتی، هزینه بگیرند اما هیچ بیمارستان خیریهای در کشور نیست که کمتر از تعرفه دولتی بگیرد. به هرحال این تعرفههای بالا، باعث شده است که بیمار نیازمند جرأت نکند حتی به بیمارستانهای خیریه برود.
وی با بیان اینکه این مشکلات در بیمارستانها باعث شده است نقش خیران و خیریهها پررنگتر شود، اظهار داشت: تا سال ۲۰۱۵ حدود ۴۰ هزار مؤسسه خیریه در ایران داشتیم که سهم استان اصفهان از این میزان حدود هزار مؤسسه بوده است. از این تعداد، ۴۰۰ مؤسسه به حوزه بهداشت و درمان اختصاص دارد و ۳۵ مورد آن، تخصصی هستند.
وی تصریح کرد: یکی از چالشهای اصلی در این حوزه عدم شناخت عموم مردم از وجود این خیریهها است، به طور مثال بیش از ۱۶ خیریه به صورت تخصصی در حوزه سرطان در سطح استان اصفهان فعالیت دارند اما غالب مردم از وجود این مراکز خیریه بی اطلاع هستند یا در حوزه کودکان خیریههای متعددی در حال فعالیت هستند. همچنین خیریههایی که تأسیس شدهاند، در زمینههای مختلفی فعالیت میکنند، بعضی از آنها در زمینه هزینه درمان و برخی دیگر در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی و تعمیرات و توسعه بیمارستانها فعال هستند، اهداف مختلف باعث شده است امر خیر در حوزه درمان دچار تشتت شود.
لزوم مشورت خیران با کارشناسان نظام سلامت
معمارزاده در ادامه بیان داشت: مشکل دیگر در این حوزه این است که فعالیتهای خیریه و نیکوکاری با اهداف و سیاستها و برنامههای تدوینشده همراستا نیست؛ برای مثال، بیمارستانی که ما در آن هستیم، بیش از ۲۰ سال قبل توسط مرحوم حضرت آیتالله فقیه ایمانی تأسیس شد اما تا سالها درِ آن بسته بود. در شهر گلپایگان نیز بیمارستانی به همت مرحوم حضرت آیتالله گلپایگانی ساخته شد اما در چرخه ارائه خدمات نظام سلامت قرار نگرفته است. بیمارستانهایی در جرقویه و خور نیز به این وضعیت دچار شدند. چراکه خیران با انگیزههای الهی و انرژی بالا به این کار مبادرت کردند اما با اهداف و سیاستهای بهداشت و درمان در آن منطقه همسو نبودند.
وی تاکید کرد: خیران سلامت باید تصمیمات خود را با مدیران بهداشت و درمان محلی همسو کنند که کارشان تضییع نشود. الان همین اشتباه در سیستان و بلوچستان در حال انجام است. افرادی بلند میشوند و میروند آنجا بیمارستان میسازند. من بارها به این دوستان گفتهام فرض کنیم شما این بیمارستان را ساختید، پزشک و پرسنل و بیمار آن را از کجا میآورید؟
رئیس بیمارستان کودکان امام حسین (ع) افزود: همسو نبودن فعالیتهای خیران با نیازهای نظام سلامت تنها در حوزه ساختمان نیست بلکه در حوزه تجهیزات پزشکی نیز همین طور است. مثلاً زمانی که در سطح اصفهان سیتی اسکن وجود نداشت، ما در گلپایگان دستگاه سیتی اسکن داشتیم اما هفتهای یکبار آن را روشن میکردیم، چون مریض نداشتیم. ما الان مدتهاست در نائین، آندوسکوپ داریم در حالی که در بیمارستان امام حسین (ع) مدتها دستگاه آندوسکوپی نداشتیم و بیماران با مشکل مواجه میشدند. راهکار ما این است که خیّر برای تجهیزات پزشکی حتماً باید با کارشناسان مشورت کنند. در غیر این صورت، این کار از نظر من نابودکردن منابع یک کشور فقیر است، نابودکردن سرمایه خیر و نیکوکار که میتواند لطمات جبرانناپذیری را به همراه داشته باشد.
موج خروج خیران از اصفهان
معمارزاده با بیان اینکه در گذشته شاکله نظام بهداشت و درمان در شهر اصفهان توسط خیران بنا نهاده شده است، گفت: چرا امروز خیّر اصفهانی باید بیمارستان خود را در شهر دیگری تأسیس کند به دلیل اینکه مسئولان به طور ناگهانی اسم بیمارستانهای خیریه را عوض کردند و کاربری برخی را تغییر دادند و آن را به بیمارستان خصوصی تبدیل کردند. ما باید به خیّر اعتماد کنیم و فرهنگ کار خیر را در جامعه توسعه دهیم. ما باید این زمینه را برای کار خیر در جامعه تسهیل کنیم نه اینکه در مسیر او سنگاندازی کنیم. رفتار برخی نهادها در اصفهان باعث شده است که خیلی از خیرین برای انجام کار خیر از اصفهان مهاجرت کنند.
لزوم توجه خیران به ساخت بیمارستان برای کودکان
مدیرعامل خیریه حامیان سلامت کودکان در بخش دیگری از سخنان خود به آمار بیش از یک هزار و ۵۰ بیمارستان در کشور اشاره کرد و گفت: از این تعداد تنها ۸ بیمارستان به صورت تخصصی در حوزه کودکان فعالیت میکنند و این خود یکی از مشکلات اساسی در این حوزه است. چون یکسوم جمعیت کشور را کودکان و نوجوانان تشکیل میدهند. در چهل سال گذشته فقط یک بیمارستان کودک توانستهایم اضافه کنیم. مقولهای که فراموش شده و الان دغدغه مقام معظم رهبری، افزایش اولاد است. اگر ما نتوانیم بیماری کودکان را درمان کنیم، به نحوی که آنها از بین بروند یا تا آخر عمر به بیماری دچار شوند، به جمعیت کشور لطمه زدهایم. اگر راه را برای خیران باز کنیم، آنها میتوانند به ساخت دهها بیمارستان برای کودکان اقدام کنند.
وی همچنین به لزوم ورود خیران به سرمایهگذاری در حوزه پیشگیری و درمان سرطان و ناهنجاریهای کودکان در شهر اصفهان و ایجاد مراکز سلامتی «مادر و کودک» تأکید کرد.
معمارزاده در بخش دیگری از سخنان خود به ظرفیت و رسالتهای پژوهشکده آلاء اشاره کرد و گفت: پژوهشکده باید به آموزش کار خیر بپردازد و فرهنگ آن را از سنین پایین در جامعه نهادینه کند. فرزندان ما باید فرهنگ ایثار و ازخودگذشتگی را یاد بگیرند. نکته دیگر این است که پژوهشکده باید این مطالبه را همگانی کند که کارخانجات و اتاق بازرگانی اصفهان در امر خیر در حوزه سلامت با برنامهریزی مشارکت کنند.
وی افزود: مسئله بعدی، لزوم اصلاح قوانین مالیاتی در حوزه خیر است. دوستان میدانند که اگر من در خیریهای به کسی بیش از پنج میلیون کمک کنم، حتماً باید شماره ملی و آدرس و همه مشخصات آن شخص را اعلام کنم. باید پژوهشکده روی این چالشها کار کند و برای آنها لایحه پیشنهاد دهد. همچنین لزوم سرمایهگذاری خیران در بحث پژوهش جدی است. بسیاری از خیران فقط دنبال این هستند که پولی کف دست انسان نیازمند بگذارند، در حالی که برای پژوهش در زمینه علتیابی آمار بالای سرطان در اصفهان و پیشگیری از آن، تمایلی نشان نمیدهند.
رئیس بیمارستان کودکان امام حسین (ع) یادآور شد: ضرورت دیگر، ایجاد هاب (بانک اطلاعاتی) خیریهها است که اگر یک محتاج، امشب مشکلی پیدا کرد، با یک جستوجوی ساده متوجه شود در هر استانی، هر خیریهای در چه زمینهای خدمت ارائه میدهد. رسالت اصلی پژوهشکده باید این باشد که آموزش کادر مدیریتی خیریهها بر اساس روشهای نوین را در اولویت قرار دهد.
آیندهپژوهی از مباحث جدید در دنیای مدرن است
مسعود کثیری، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان نیز در ادامه این برنامه، اظهار داشت: آیندهپژوهی از مباحث جدید در دنیای مدرن محسوب میشود و آینده همه ما به این مطالعات وابسته است. بشر تا یک دوره زمانی صرفاً واکنشگر بود یعنی بر اساس اتفاقات و مشکلاتی که پیش میآمد، تصمیم میگرفت اما از دورهای بهبعد، آیندهنگر شد و تلاش کرد بر اساس پیشبینیهای علمی، رفتار خود را برنامهریزی کند. اما امروز بشر به نقطهای رسیده که پا را از پیشبینی فراتر گذاشته است و تلاش میکند آینده را آنگونه که میخواهد ایجاد کند.
وی تصریح کرد: بنابر کرامت ذاتی که خداوند در وجود همه انسانها قرار داده، شایسته است در جامعهای سالم و به دور از بیماریها زندگی کنیم. آیندهپژوهی، چشماندازهایی را در اختیار ما قرار میدهد که بتوانیم به چنین جامعهای دست پیدا کنیم.
نگاهی به پیشگامی اصفهانیها در نیکوکاری
مرتضی میرلوحی، دبیر مجمع خیران بهداشت و سلامت استان اصفهان نیز پژوهش را مهره گمشده نظام سلامت دانست و بیان کرد: ۱۸ سال است که در بیش از ۴۰ خیریه فعالیت میکنم، مطمئن هستم که اصفهان شهر خیریهها بوده، هست و خواهد بود. بسیاری از فعالیتهای خیرخواهانه خلاقانه و جدید برای اولینبار در اصفهان شکل گرفت، از جمله خیریه امام کاظم (ع) برای رفع مشکلات زندان اصفهان. همچنین مجمع خیران ورزشیار که نخستین خیریه در زمینه ورزش بود و بعدتر به سایر استانها تسری پیدا کرد. مجمع خیران پیشگیری از اعتیاد نیز اولین مجمع برای اعتیاد بود. مجمع خیران بهداشت و سلامت استان اصفهان اولین خیریه بهداشتی بود که در کشور تشکیل شد.
وی در ادامه به فعالیتهای مجمع خیران بهداشت و سلامت استان در طی ۱۵ سال گذشته، از بدو تأسیس تا کنون پرداخت پرداخت و بیان داشت: مجمع خیران بهداشت و سلامت استان با هدف ترویج پیشگیری و سلامت از سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز و تا کنون بیش از ۳۵۰ میلیارد تومان در طی این سالها در حوزه بهداشت و سلامت جامعه استان اصفهان هزینه کردهاند. این مجمع توانست در دوران کرونا ۲۵ میلیارد تومان ارائه خدمت کند.
ورود خیران به حوزه پیشگیری باید بیشتر باشد
دبیر مجمع خیران بهداشت و سلامت استان اصفهان در ادامه به نقش پررنگ خیران در ساختار سلامت اصفهان پرداخت و بیان داشت: حضور و مشارکت فعال خیران و نیکوکاران اصفهانی را در جای جای بخشها و حوزههای بهداشت و درمان استان اصفهان میتوان مشاهده کرد اما حضور آنان در بحث بهداشت و پیشگیری باید بیشتر باشد. در کشور ما متأسفانه، این موضوع جدی گرفته نمیشود. در دنیا بیش از ۳۰ درصد بودجه بهداشت و درمان به حوزه بهداشت اختصاص دارد اما این آمار در ایران کمتر از ۱۰ درصد است. اگر به بهداشت اهمیت بدهیم، بیماریها بسیار کم میشوند.
روند نگرانکننده بیماریها در اصفهان
میرلوحی در ادامه گریزی هم به مسائل و مشکلات مردم اصفهان در حوزه بهداشت و درمان زد و گفت: ۳۰ درصد مردم اصفهان به دیابت یا پیشدیابت مبتلا هستند، آمار سرطان و دیگر بیمارها در اصفهان بالاست و باید برای این مشکلات از امروز برنامه ریزی کرد. هر بیماریای را بخواهید مثال بزنید، متأسفانه اصفهان رتبه اول را دارد. هوای اصفهان امروز یکی از آلودهترین شهرهای کشور و دنیاست.
میرلوحی افزود: من در کارگروه سلامت و امنیت غذایی استانداری عضو هستم، وقتی آنجا همه صحبت کردند من دست بلند کردم و گفتم همه این مشکلاتی که گفتند، وجود دارد، اما یک مشکل دیگر هم هست، اینکه آستانه تحمل مردم اصفهان به شدت پایین آمده است، کافی است پشت یک چراغ قرمز چند لحظه دیرتر حرکت کنید، ببینید چه واکنشهایی میبینید. اصفهان، سه دوره پایتخت ایران بوده و مردمی شهیدپرور، ولایتمدار، مؤمن و متدین دارد. نباید کار به جایی برسد که آستانه تحمل مردم پایین بیاید. ظرفیت خیرین میتواند بسیاری از این مشکلات را حل کند. باید از خیرین حمایت کرد و راه را برای فعالیت آنها باز کرد.
باید قدر خیران را بدانیم
در ادامه محسن طاهری، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان و رئیس اندیشکده آیندهپژوهی گفت: در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری باید قدر خیرین و دغدغهمندان در حوزه خیر را بدانیم. چراکه وقتی از نزدیک با کار آنها مواجه میشویم، مفهوم «امید اجتماعی» که از گمشدههای جامعه امروز ماست، برایمان معنا پیدا میکند. من، وظیفه اجتماعی خود را معرفی آینده و آشتیدادن جامعه با آینده میدانم.
وی ابراز داشت: در حوزه آیندهپژوهی همیشه به دنبال توسعه دو مهارت هستیم: بلندمدت اندیشیدن و وسیعدیدن؛ یعنی حوزههای مختلف را کنار هم دیدن. من برای اینکه بتوانم درباره آینده وقف و امر خیر با رویکرد درمان صحبت کنم، بر سه حوزه کلان تمرکز کردم: مسائل جمعیتی، مسائل زیستمحیطی و مسائل تکنولوژیک. تصاویر بدیلی از آینده به شما ارائه میدهم که هیچکدام وحی منزل نیست اما تصاویری هستند که به نظر میرسند سوار بر روندها آینده را شکل میدهند. البته ممکن است اتفاقاتی بیفتد که باعث شود این روندها کند یا تند شوند.
میزان کاهش باروری در ایران در هیچ کشوری مشاهده نشده است
طاهری درباره آینده مسائل جمعیتی جهان اظهار داشت: یک جمعیتشناس مشهور آمریکایی میگوید من نمیدانستم ظرف این سی سال اصلاً چه چیزی درس میدادم، تا وقتی که یک سفر به هند رفتم و معنا و مفهوم جمعیت را فهمیدم. از قرن هجدهم به بعد بواسطه بهبود بهداشت، جمعیت به شکل ناگهانی از نیم میلیارد به ۹ نفر میلیارد نفر رسید. از سال ۲۰۴۰ به بعد، جمعیت قاره آفریقا هم بسیار زیاد خواهد شد و تا پایان قرن جاری، جمعیت آن به جمعیت قاره آسیا خواهد رسید. همزمان با افزایش جمعیت در زمین، مسئله سالمندی جدی میشود. آمارها نشان میدهد که در سال ۲۰۴۰ از هر سه ایرانی، یک نفر بالای ۶۵ سال خواهد بود. یکی از بزرگترین مسائل در حوزه سالمندی هزینه بهداشت و درمان سالمندان برای دولتهاست. پیدایش مفهوم «بازنشستگی مخروطی» در استرالیا یا «بانک زمان» در کشورهای اروپایی برای کنترل همین معضل است.
وی با بیان اینکه آینده جمعیتی ایران نگرانکننده است، گفت: طی ۲۰ سال اخیر، فرزند آوری زنان ایرانی از ۶.۹ به عدد ۱.۹ کاهش پیدا کرده است. این کاهش باروری در هیچ کشور و تمدنی شاهد نیستیم و در آینده با کاهش شدید نیروی انسانی مواجه خواهیم شد. پنجره فرصت جمعیتی ایران تا سال ۲۰۴۵ باز خواهد بود. معنایش این است تا آن سال، اگر نیروی کار، کار کند، بقیه هم میتوانند سر سفره بنشینند و از حاصل کار آنها ارتزاق کنند اما بعد از آن سال دیگر توازن به هم میخورد. سال ۱۹۸۰ در اروپا به ازای هر ۵.۳ آدمی که کار میکرد، یک نفر بازنشسته بود. در سال ۲۰۱۵ این عدد به ۳.۳ رسیده است. اگر مهاجرت را حذف کنیم، این عدد در سال ۲۰۵۰ برای اروپا، ۱.۷ میشود. این اتفاقی است که برای ایران هم ممکن است بیفتد. اروپا چگونه این بحران را کنترل کرد؟ با پذیرش مهاجران و فناوری که در هر دو مورد ما ضعف داریم.
رئیس اندیشکده آیندهپژوهی گفت: مسئله دیگر در زمینه تغییرات جمعیتی، افزایش شهرنشینی است و افزایش شهرنشینی، یعنی ازدیاد آلودگی. در ایران الان حدود ۸۰ درصد جمعیت در شهرها زندگی میکنند. مسئله بعدی، افزایش بیماریهای غیر واگیردار است. چهار بیماری: قلبی و عروقی، سرطان، ریوی و دیابت. برای پیشگیری از این بیماریها خیرین باید وارد شوند و کمک کنند. اگر خیرین محترم نسبت به پیشگیری از این بیماریها که خیر جامعه اسلامی در آن است، آگاه شوند، حتماً وارد میشوند. ریشه این بیماریها سه عامل است: عادتهای غذایی بد، سیگار و مواد مخدر، عدم تحرک. اگر خیرین در حوزه آموزش سبک زندگی سالم کار کنند، بسیاری از مشکلات حل میشود.
وی یادآور میشود: مسئله بعدی، بیماریهای روانی است. حدود ۳۰۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به افسردگی هستند. مسائل مربوط به بیماریهای روانی را در ایران نیز باید جدی بگیریم و باید برای آن فکری کنیم. اقتصاد بخش سوم و خیر باید به این حیطه وارد شود چراکه بخش خصوصی منفعتی برای ورود به این حیطه نمیبیند. بخش دولتی هم برای ورود به آن ناکارآمد است.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان در ادامه گفت: کلانروند دوم، مسائل اقلیمی است. رشد گرمایش جهانی یک خطر جدی است. تغییرات اقلیمی یعنی رفتار طبیعت از میانگین خود خارج شود و مسئول این وضعیت، ما انسانها هستیم. روند افزایش گرمایش در ایران هم وجود دارد. مسئله دیگر، بحران آب است. پنجاه، شصت سال است که عیان شده در زمینه آب، چالش داریم اما گوش شنوایی نیست. چهار مفهوم دسترسی به آب، استرس آبی، آسیبپذیری آبی و کمبود آبی وجود دارد. در سال ۲۰۳۰ نسبت به سال ۲۰۰۵ تعداد آدمهایی که وارد محدوده کمبود آبی میشوند، بیشتر خواهد شد. مسئله دیگر، گازهای گلخانهای است که نمودار رشد آن نشان میدهد اگر با همین فرمان جلو برویم، جهانی آلودهتر خواهیم داشت. تا سال ۲۰۵۰ به چیزی حدود ۶۰ درصد غذای بیشتر برای سیرکردن آدمهای روی کره زمین نیاز داریم. به ۵۵ درصد آب بیشتر نیاز خواهیم داشت.
ضرورت حمایت خیران از ایدههای استارتاپی
طاهری تصریح کرد: تا اینجا هر چه گفتیم، ناامیدکننده بود اما در مورد یک موضوع باید امیدوار باشیم و آن موضوع، فناوری و تکنولوژی است. این همان جایی است که اگر خیرین وارد شوند، امید ما دوچندان میشود. اگر فناوریهای ما در سال ۲۰۵۰ نسبت به سال ۲۰۲۲ هیچ پیشرفتی نکنند، زندگی ما شبیه به یک فاجعه خواهد بود. اما من به عنوان کسی که در هفته، حداقل سی، چهل سایت فناوری را مطالعه میکند، خدمتتان میگویم که به فناوری کاملاً امیدوار باشید برای اینکه بتواند برای مصرف و آلودگیهای ما راهکاری داشته باشد. شفافترین بوم آینده، مفهومی به نام انقلاب صنعتی چهارم است. نانوفناوری با دستکاری در نانوها، بایوفناوری با دستکاری در ژنها، علوم شناختی با دستکاری روی نرونها و فناوری اطلاعات با دستکاری بیتها و بایتها، فناوریهایی هستند که آینده ما را شکل میدهند. به خصوص اگر با هم همگرا شوند.
وی گفت: تشخیص در ۱۰ سال آینده به عهده تکنولوژی خواهد بود و نقش پزشک به حداقل میرسد. بواسطه رشد فناوریهای پوشیدنی، تا سال ۲۰۳۷ به هر کدام از ما حداقل ۲۰ گجت وصل خواهد بود که تمام علائم حیاتی ما را پایش میکنند و به روی سیستمهایی میفرستند که با هوش مصنوعی کار میکنند. در حوزه درمان به دنبال این نباشید که سوژه ما، بیماران ناتوان و فقیر باشند و فقط به آنها کمک کنید بلکه دنبال این باشید که به نوجوانها و جوانهایی کمک کنید که با یک ایده و محصول، کاری کنند که در آینده، از تعداد بیماران کاسته شود. آقای نسیم نیکولاس طالب، یک اندیشمند لبنانی- آمریکایی است که میگوید شرافتمندترین آدمها در جوامع آنهایی هستند که در شرکتهای نوپا کار میکنند. بچههای استارتاپی نیاز به حمایت دارند. اگر میخواهیم آیندهپژوهانه در حوزه درمان خدمتی کنیم، باید به این جوانان کمک کنیم.