به‌گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، تصویب مقطع دکتری مطالعات فرش در دانشگاه هنر اسلامی تبریز چالش‌هایی هفت‌ساله با خود داشته است.
علی وندشعاری، نخستین دانشیار رشته فرش کشور و معاون آموزشی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، در گفت‌وگوی اختصاصی با تسنیم از چالش‌های هفت‌ساله تصویب مقطع دکتری مطالعات فرش پرده برداشت.
وی با اشاره به موانع اداری، مخالفت‌های برخی دانشگاه‌ها و اهمیت این دستاورد برای مرجعیت علمی فرش ایران، گفت: واقعیت این است که ما یک فرآیند طولانی و پیچیده را برای تصویب مقطع دکترب مطالعات فرش پشت سر گذاشتیم.
استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز گفت: از زمان تدوین و آماده‌سازی سرفصل‌ها تا تصویب نهایی، حدود هفت سال طول کشید. از این مدت، پنج سال درگیر بروکراسی‌های اداری و مخالفت‌های کمیسیون تخصصی هنر بودیم.
وندشعاری، اظهار کرد: مشکل اصلی این بود که کمیسیون تخصصی هنر، که مسئول بررسی و تصویب این رشته بود، مخالفت‌های مکرری داشت. چهار سال از زمان ما صرف دفاع از این رشته در جلسات کمیسیون شد. علت این مخالفت‌ها، به نظر من، دو چیز بود. اول اینکه برخی دانشگاه‌ها و گروه‌های فرش کشور سرمایه انسانی لازم برای اجرای این مقطع را نداشتند و می‌دانستند که نمی‌توانند این دوره را عملیاتی کنند. دوم اینکه نسل قبلی مدیران این حوزه، که اغلب از رشته‌های غیرمرتبط بودند، با توسعه تحصیلات تکمیلی فرش مخالف بودند.
وی، درخصوص علت مخالفت‌ها، گفت: کمبود نیروی انسانی یکی از دلایل اصلی مخالفت‌ها بود. دورهٔ دکتری نیازمند مدرسان متخصص با درجه علمی دانشیار به بالا است.
استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز گفت: اکثر گروه‌های فرش در ایران چنین سرمایه انسانی را ندارند. اما بخشی از مخالفت‌ها، به‌طور صریح، از حب و بغض‌ها ناشی می‌شد. برخی معتقد بودند که توسعهٔ تحصیلات تکمیلی فرش جایگاه آن‌ها را به خطر می‌اندازد، زیرا خودشان فارغ‌التحصیل این رشته نبودند.
وندشعاری، ادامه داد: این سنگ‌اندازی‌ها، که عمدتاً از سوی مدیران غیرمتخصص و برخی دانشگاه‌ها انجام می‌شد، ما را چهار سال در کمیسیون تخصصی هنر معطل کرد.
وی، گفت: با این حال، توان علمی و سرمایه انسانی موجود در دانشکده فرش تبریز، که در هیچ جای دیگری در کشور وجود ندارد، توانست این موانع را پشت سر بگذارد.
استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز با اشاره به پیشگامی تبریز در حوزه فرش، گفت: تبریز همیشه در حوزه فرش دستباف پیشرو بوده است. اولین دوره کارشناسی فرش در کشور، در سال 1374، به‌طور همزمان در تبریز و کاشان برگزار شد. اولین دوره کارشناسی ارشد فرش نیز در سال 1390 در تبریز آغاز شد. حالا هم اولین مقطع دکتری مطالعات فرش در این شهر تصویب شده است.
وندشعاری، گفت: دلیل این پیشگامی، دو چیز است. اول اینکه تبریز سرمایه انسانی بسیار غنی دارد. اولین استادیارها و دانشیارهای رشته فرش در تبریز جذب شدند و ان‌شاءالله اولین استادتمام این رشته نیز از همین شهر خواهد بود. دوم اینکه تبریز، به لحاظ فرهنگی و اجتماعی، همواره ظرفیت پذیرش نوآوری و توسعه علمی را داشته است.
وی درباره اهمیت رشته دکتری مطالعات فرش، گفت: فرش دستباف، بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی ایران است و ایران را در دنیا با نام «پرشین کارپت» می‌شناسند.
استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز افزود: با این حال، در نظام آموزش عالی کشور، رشته فرش دیرتر از سایر رشته‌ها شکل گرفت.
وند شعاری، گفت: ما دورهٔ کارشناسی و ارشد فرش را داشتیم، اما خلأ بزرگی در مقطع دکتری وجود داشت. این مقطع نه‌تنها برای نظریه‌پردازی و تولید محتوای علمی ضروری است، بلکه می‌تواند مرجعیت علمی ایران در این حوزه را تقویت کند.
وی، اظهار کرد: فرش دستباف ایران رقیبی در دنیا ندارد، اما بیشتر منابع علمی موجود درباره فرش ایران، توسط شرق‌شناسان غربی نوشته شده است. با ایجاد مقطع دکتری، ما می‌توانیم دانشجویان خارجی جذب کنیم و منابع علمی غنی‌تری تولید کنیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه هنر تبریز با اشاره به تأثیر رشته‌های دانشگاهی فرش بر صنعت فرش دستباف ایران، گفت: تأثیر دانشگاه بر صنعت فرش بسیار زیاد بوده است، اما بیشتر این تأثیر در حوزهٔ فرش ماشینی نمایان شده است.
وندشعاری، گفت: در دو دهه اخیر، فرش ماشینی پوست‌اندازی کرده و کیفیت طراحی، رنگرزی و مواد اولیه آن به‌طور چشمگیری بهبود یافته است. این تحولات، مدیون فارغ‌التحصیلان رشته فرش است.
وی ادامه داد: در حوزه فرش دستباف، مقاومت بازار سنتی در برابر نوآوری و خلاقیت دانشگاهی، مانع از پیشرفت سریع شده است. با این حال، در سال‌های اخیر، این مقاومت کم‌رنگ‌تر شده و فارغ‌التحصیلان رشته فرش نقش پررنگ‌تری در طراحی و تولید فرش دستباف ایفا کرده‌اند و پیش‌بینی می‌کنم که در دهه آینده، فرش دستباف تحولات مشابهی را تجربه کند.
استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز درخصوص چشم‌انداز آینده فرش دستباف ایران، گفت: آینده فرش دستباف ایران روشن است. با ایجاد مقطع دکتری مطالعات فرش، می‌توان از صرف تمرکز بر تولید فراتر رفت و جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی فرش را نیز بررسی کرد. این اقدام می‌تواند به رشد پایدار و جهانی شدن این صنعت کمک کند.
به‌گزارش تسنیم، این گفت‌وگو نشان می‌دهد که تصویب مقطع دکتری مطالعات فرش در دانشگاه هنر اسلامی تبریز، به‌رغم چالش‌ها و مخالفت‌های متعدد، دستاوردی بزرگ برای ایران است. این اقدام نه‌تنها فرصتی برای نظریه‌پردازی و تولید محتوای علمی فراهم می‌کند، بلکه می‌تواند مرجعیت علمی ایران در حوزه فرش دستباف را تثبیت کند.
