آذر مهدوان: پیشنهاد «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه به دولت آمریکا برای ماندن در کابل اگر چه از سوی ناتو مورد استقبال قرار گرفت اما طالبان به طور شفاف مخالفت خود را با این موضوع عنوان کرد. اینکه اردوغان با هدف بهبود روابط آنکارا و واشنگتن و برای نجات از هزینه‌های سیاسی و اقتصادی ناشی از تنش موجود میان دو دولت چنین پیشنهادی را داده امری آشکار است اما مخالفت گروه طالبان از حضور نظامی ترکیه در افغانستان می‌تواند به درگیری نظامی و سیاسی میان ترکیه و طالبان بیانجامد.
اخیراً نیز ترکیه چراغ سبزی برای طالبان روشن کرده است، به طوری که اردوغان در سخنانی گفت که پرونده افغانستان را با گروه طالبان که از بعضی مسائل ناراحت هستند را بررسی و درباره آنها مذاکره خواهیم کرد.
اردوغان حتی گفت همانطور که طالبان با آمریکا مذاکره کرد، مذاکره با ترکیه باید راحت‌تر از آن باشد. علی رغم این سخنان اردوغان اما طالبان پیش تر گفته بود ما دولت ترکیه‌ای را که زیر چتر ناتو باشد نمی‌خواهیم؛ حالا ترکیه تا چه اندازه می‌تواند این گروه را بر سر ماندن در فرودگاه کابل اقناع کند موضوعی نامشخص است.
از طرفی، دیده‌بان حقوق بشر سوریه وابسته به مخالفان اعلام کرد، در مورد اطلاعات ترکیه و رهبران شبه‌نظامیان مسلح وابسته به آنکارا به توافق‌هایی رسیده است. این توافق پیرامون اعزام شبه‌نظامیانی وابسته به این گروه‌ها به کابل است.
دیده بان مذکور افزود: مأموریت این شبه‌نظامیان احتمالاً در سپتامبر آتی با نظارت کامل اطلاعات ترکیه و با قراردادهایی رسمی آغاز می‌شود و در این مأموریت تمرکز بر حمایت از فرودگاه کابل، دفاتر دولتی و پشتیبانی از نیروهای بین‌المللی با حقوق‌هایی بالا خواهد بود.
با توجه به اینکه طبق برخی فرضیه ها، ترکیه سابقه طولانی در استفاده از این مزدوران در بسیاری از کشورها به خصوص لیبی و سوریه دارد، گمان می رود که این بار هم قصد دارد از طریق این شبه نظامیان، راه نفوذ خود را به مسائل داخلی افغانستان باز کند.
خبرنگار مهر، در خصوص اهداف اصلی اردوغان برای حضور نظامی ترکیه در کابل، گفتگویی را با «یاشار یاکیش» وزیر خارجه اسبق ترکیه، انجام داده است که در ادامه از نظر می‌گذرد.
*ترکیه با هدف ترمیم روابط خود با آمریکا پیشنهاد تأمین امنیت فرودگاه کابل را به دولت «بایدن» داد اما طالبان به طور رسمی مخالفت خود را با این موضوع اعلام کرد. با این حساب اگر ترکیه این پیشنهاد را عملی کند چه نتایجی به دست خواهد آمد؟
آنچه درباره تحولات اخیر دیده می‌شود این است که برای جامعه بین‌المللی فعال بودن فرودگاه حامد کرزای بسیار اهمیت دارد. امنیت و عملکرد این فرودگاه باید طبق استانداردهای بین‌المللی باشد تا هیئت‌های خارجی به راحتی بتوانند به کابل رفت و آمد کنند. من نمی‌دانم که آیا طالبان می‌تواند این شرایط را مهیا کند یا نه، اما پیش بینی‌ها بر این است که نه طالبان و نه نیروهای دولت افغانستان توانایی برعهده گرفتن این مسئولیت را ندارند.
اگر نیروهای دولت افغانستان یا طالبان صلاحیت انجام این وظیفه را داشته باشند، نیازی به سپردن این وظیفه به نیروهای مسلح یک کشور خارجی نیست. بهترین راه این است که فرودگاه کابل تحت کنترل طالبان و یا ارتش افغانستان باشد.
با این حال اگر کشور دیگری مجبور به انجام این وظیفه باشد، ترکیه می‌تواند با وجود خطرات احتمالی، این مسئولیت را بر عهده بگیرد. در حال حاضر رایزنی‌ها در این مورد بین ترکیه و ایالات متحده آمریکا ادامه دارد. اما این رایزنی‌ها نمی‌تواند جایگزین توافقات لازم بین دولت افغانستان یا طالبان شود.
در صورت تعیین این وظیفه ترکیه به حمایت دیپلماتیک، لجستیک و اقتصادی جامعه جهانی نیاز خواهد داشت. من فکر می‌کنم که رایزنی‌های فعلی با ایالات متحده آمریکا در مسیر ارائه این حمایت است. در صورت ارائه این حمایت، لازم است با دولت افغانستان و طالبان مذاکره شود.
این برای ترکیه درست نیست که بدون دستیابی به توافق با طالبان که بخش بزرگی از کشور را تحت کنترل دارد، نظامیان خود را در فرودگاه کابل مستقر کند. باید توافقی صورت گیرد و پس از توافق با طالبان، شورای امنیت سازمان ملل متحد باید در مورد این موضوع تصمیم بگیرد.
نباید شرایط درگیری میان طالبان و نظامیان ترکیه ایجاد شود. سربازان ترکیه ای که هم اکنون در افغانستان هستند به عنوان نیروهای جنگی در آنجا فعالیت نمی‌کنند برای همین مهم است که این وضعیت «غیر جنگی» حفظ شود.
*ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در گفتگو با یک رسانه ترکیه ای عنوان کرد که ما روابط خود را با ترکیه نه به عنوان عضوی از ناتو بلکه به عنوان دولت ترکیه ادامه دهیم و علی رغم اینکه ترکیه به ما اطمینان داده بود در مورد افغانستان تصمیمی مشابه سوریه نخواهد گرفت اما بدون توافق با ما پیشنهاد ماندن در کابل را داده است. تحلیل شما از این سخنان طالبان چیست؟
سخنگوی تیم مذاکره طالبان در قطر اعلام کرد نظامیان خارجی که پس از ۱۱ سپتامبر در افغانستان باقی مانده‌اند به عنوان اشغالگر شناخته خواهند شد. ترکیه باید این موضع طالبان را مد نظر قرار دهد.
نکته‌ای که باید در اینجا مورد توجه قرار گیرد این موارد هستند: اگر دولت افغانستان نظامیان ترکیه را قبول کند تا حفظ امنیت فرودگاه کابل را بر عهده گیرند، گرفتن مجوز از طالبان نیز ضروری است. طالبان قسمت زیادی از کشور افغانستان را تحت کنترل دارد برای همین نباید ترکیه در موقعیت درگیری با این گروه قرار گیرد.
*چالش‌هایی که موجب شده مذاکرات بین الافغانی نتیجه بخش نباشد، چیست؟
اگر چه گروه طالبان از موقعیت خوبی در زمین برخوردار است، اما ما می‌دانیم که همه مردم افغانستان مانند طالبان فکر نمی‌کنند. ما مشاهده می‌کنیم که در طالبان سیستم یکپارچه ای وجود ندارد. فراکسیون‌های مختلفی که در افغانستان وجود دارند همه اندیشه‌های سیاسی متفاوتی از هم دارند و سبک تفسیر شریعت از گروهی به گروه دیگر متفاوت است.
برای همین نیاز است طالبان با دولت افغانستان مصالحه کند تا سیاست مشترکی را در داخل و خارج کشور دنبال کنند.
منبع مهر
