مشارکت سیاسی، مولفه‌هایی از جمله تعداد زنان در پارلمان، حضور زنان در مناصب سیاسی و پست‌های دولتی و تصدی ریاست دولت را در بر می‌گیرد. هم اکنون، اما فقط ۶ ٪ از نمایندگان مجلس شورای اسلامی را زنان تشکیل می‌دهند؛ این در حالی است که در ایسلند که کمترین شکاف جنسیتی را داراست حدود نیمی از کرسی‌های پارلمان را زنان تصاحب کرده‌اند. در مورد وزارت در طی ۴۰ سال گذشته تنها یک وزیر زن، انتخاب شده است، در حوزه معاونین ریاست جمهوری به جز معاونت امور زنان و محیط زیست، زنان سهم چندانی ندارند، این در حالی است که در کشور‌هایی که در بالای جدول شکاف جنسیتی قرار دارند، نیمی از وزرای کابینه شان را زنان تشکیل می‌دهند و در تعدادی از آن‌ها که شکل دولت به شکل نظام پارلمانی است، زنان نخست وزیر هستند که این خود نشان دهنده میزان مشارکت و سهم زنان در قدرت سیاسی آن کشورها است.
در خصوص تصدی زنان در پست ریاست جمهوری، مستند به اساس قانون اساسی و ماده‌ای که اشاره به شرط رجل سیاسی بودن دارد در ایران تاکنون زنان تجربه ریاست جمهوری را نداشته اند. در جهان، اما سال ۲۰۱۹ برای زنان از حیث فتح کرسی‌های قدرت، سال موفقی بود. به عنوان مثال «جنین آنیز» رئیس‌جمهور بولیوی از ۱۲ نوامبر سال ۲۰۱۹ بر سر کار آمد، «سانا مارین» ۳۴ ساله توسط حزب خود در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۱۹ به عنوان رهبر دولت فنلاند انتخاب شد، وی لقب جوان‌ترین نخست‌وزیر تاریخ فنلاند و جهان را به خود اختصاص داد، «مته فردریکسن» از تاریخ ۲۷ ژوئن ۲۰۱۹ به نخست‌وزیری رسید، «زوزانا کاپوتووا» رئیس‌جمهور اسلوواکی از ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۹ در دفتر ریاست‌جمهوری است، «سارا کوگونگلوا» نیز از تاریخ ۲۱ مارچ ۲۰۱۹ نخست‌وزیر نامیبیا شد و «کولیندا گرابار-کیتاروویچ» از ۱۵ فوریه ۲۰۱۹ رئیس‌جمهور کرواسی است. این اسامی در جایگاه کشورها در گزارش شکاف جنسیتی تاثیر مهمی داشته است.
شكاف جنسيتي در جهان
«برابري جنسيتي را نه ما و نه خيل كودكان‌مان نخواهند ديد.» اين هشدار مجمع جهاني اقتصاد به دنياست، اينكه به‌‌رغم تمام گام‌هاي لرزان و مستحكمي كه به سمت بسته‌شدن شكاف جنسيتي در كشورهاي دنيا برداشته شده است، هنوز دنيا 99.5 سال با رفع كامل شكاف جنسيتي فاصله دارد. 99.5 سال فاصله زماني تا تحقق روياي برابري جنسيتي اما در تمام پهنه‌هاي زمين به يك شكل نيست، طبق اين گزارش، اروپاي غربي در مقام نخست 45 سال با پرشدن شكاف جنسيتي فاصله دارد، پس از اروپاي غربي، به ترتيب امريكاي جنوبي 59 سال، آسياي جنوبي 71 سال و نيم، آفريقا (جز آفريقاي شمالي) 95 سال، اروپاي شرقي 107 سال، خاورميانه و آفريقاي شمالي 140 سال، امريكاي شمالي 151 سال و آسياي شرقي و اقيانوسيه 163 سال با اين نقطه نهايي فاصله دارند.
اما جهان از منظر پركردن شكاف جنسيتي در كجا ايستاده است؟ برآيند اين گزارش نشان مي‌دهد تاكنون حدود 69 درصد راه پيموده شده است و از ميان چهار شاخص تعريف شده، «سلامت» شاخصي است كه در حال حاضر تنها 3 درصد با برابري نهايي جنسيتي فاصله دارد، پس از سلامت، حوزه «آموزش» است كه تاكنون در جهان 69 درصد رفع شكاف جنسيتي داشته است، اما اين اعداد در حوزه مشاركت اقتصادي و توانمندي سياسي متفاوت هستند. مجمع جهاني در گزارش خود معترف است كه روند تغييرات چهارده‌ساله نمايان‌گر تصويري مشوش، خصوصا در دو حوزه مشاركت اقتصادي و توانمندي سياسي است، به‌‌رغم دستاوردهاي مهمي كه زنان برخي كشورها در عرصه سياست داشته‌اند، روال كلي نشان‌دهنده تنها 25 درصد ترميم شكاف‌هاي جنسيتي در حوزه سياست است.
در حال حاضر 25.5 درصد زنان جهان صاحب صندلي‌هاي پارلماني هستند و 21.2 درصد تصدي وزارت‌خانه‌هاي دنيا به عهده زنان است، علاوه بر اين در حوزه اقتصاد نيز تصوير كلي جهان حاكي از رفع 58 درصد تبعيض‌هاي جنسيتي است، طبق پيش‌بيني اين مجمع، اگر پيشرفت زنان در سال‌هاي آينده با نرخ نوسان اين چهارده سال محاسبه شود، 257 سال طول مي‌كشد تا تبعيض‌هاي جنسيتي در حوزه اقتصاد به پايان برسند، در حالي كه همين نرخ در حوزه آموزش به 12 سال و در حوزه سياست به 95 سال مي‌رسد. با اينكه جهان به‌طور ميانگين توانسته 69 درصد شكاف‌هاي جنستي را پوشش دهد، اما اين رقم در قبال ده كشور آخر فهرست شكاف‌جنسيتي متفاوت است، اين ده كشور كه ايران نيز حضور مستمري در اين بخش داشته است، تاكنون موفق شده‌‌اند به‌طور كلي فقط 40 درصد تبعيض‌هاي جنسيتي خود را رفع كنند و از ميانگين جهاني حدود 30 درصد عقب هستند و به نظر مي‌رسد بار عمده‌اي از اين فاصله، به علت مشاركت پايين زنان در امور سياسي است.
در پایان برای آسیب‌های اجتماعی در پاسخ به این سوال که برای تغییر در شکاف جنسیتی موجود در کشور باید چه کرد؟: طی چندین سال گذشته خوشبختانه تغییراتی در این خصوص باعث کمتر شدن میزان شکاف جنسیتی شد اما بازهم در مقایسه با باقی کشورها دارای جایگاه و رتبه‌ای پائین‌تر هستیم. باید گفت قبل از هر چیزی شکاف‌های جنسیتی موجود درون ذهن از بین برود پس از آن سعی در از بین بردن شکاف‌های جنسیتی درون جامعه و فضای حقیقی کرد، این کار نیز مستلزم بها دادن هرچه بیشتر به زنان از سوی مردان و همچنین باور پذیری بانوان است. گاهی از اوقات به واسطه سنت‌های موجود زنان به این باورپذیری نمی‌رسیدند که می‌توانند درون جامعه حضور داشته باشند و دلیل آن پذیرش تمامی سنت‌های موجود درون جامعه ایرانی است، سنت‌هایی که شاید غلط و یا درست باشد.
محمد صلحی
