به گزارش ذاکرنیوز، نشست «فجرآفرینان شعر انقلاب»، با نگاهی به جشنواره بین‌المللی شعر فجر در ادوار مختلف، با حضور جمعی از شاعران، پژوهشگران و اهالی فرهنگ به صورت مجازی برگزار شد. رضا اسماعیلی، دبیر هفدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر، در این مراسم گفت: به لطف خدا امثال شاهد برگزاری باشکوه هفدهمین دوره جشنواره شعر فجر هستیم . امسال نیز که توفیق خدمتگزاری به وارثان آب و خرد و روشنی نصیب این کمترین شده است. فروتنانه از جامعه ادبی ایران و همه اصحاب فکر و فرهنگ به خصوص شاعران درخواست می کنم که چراغ راه ما باشند و با ارائه نظرات و پیشنهادهای ارزشمند و راهگشای خویش ما را در بالا بردن سطح کیفی بزرگترین رخداد ادبی کشور یاری کنند.
وی با بیان اینکه بدون هیچ اغراقی وارثان و صاحبان اصلی جشنواره شعر فجر شاعران هستند و توفیق خدمت به این خوبان و فرهیختگان افتخاری بزرگ است، افزود: نزار قبانی، شاعر نام‌آور سوری، درباره شعر می‌گوید: «شعر زبان مشترک انسان و مدرکی است که ثابت می‌کند ما در قید حیاتیم». برگزاری جشنواره شعر فجر نیز نشان حیات طیبه شاعرانه ماست، حیات طیبه‌ای که به برکت تنفس در هوای شعر فراهم می‌شود. شعر پل پیوند است و وسیله‌ای برای تألیف قلوب و تقویت روح همبستگی و همدلی، شعر فصل وصل است و راهی برای مفاهمه، به هم رسیدن و وفاق بیشتر. رسالت شاعر به قول مولانا وصل کردن است نه ایجاد فاصله و دمیدن در تنور فصل، رسالت هنرمند اصیل ایجاد جاذبه است نه دافعه، تبدیل تهدید به فرصت و نومیدی به امید است. دمیدن روح عشق و امید و زندگی و زایندگی در کالبد جامعه و دعوت به تلاش و تکاپو برای ساختن آینده ای بهتر است. شعر تمرین فرشتگی و باز تولید زیبایی است. شعر دعوت به مفاهمه و گفت‌وگو برای رسیدن به همدلی و همزبانی بیشتر برای حرکت به سمت آرمان شهر انسانی است .
دبیر هفدهمین دوره جشنواره شعر فجر اضافه کرد: شاعر با زبان شعر به دنبال رونمایی از معصومیت انسان و صیانت از گوهر انسانیت است. رسالت شاعر مرهم نهادن بر زخم‌ها و التیام آلام بشری برای رسیدن به آرامش و راستی و رستگاری است.
علیرضا حکمتی، از شاعران کشور، نیز در ادامه این نشست ضمن ارائه پیشنهاداتی برای افزایش کیفی جشنواره شعر فجر گفت: جایگاه جشنواره شعر فجر در امتداد برگزاری جشنواره‌های موفق و تأثیرگذار شعر دفاع مقدس، به عنوان تلاقی تمامی سلیقه‌های ادبی کشور، بسیار متعالی و ارزشمند است. این جشنواره در سال‌های متمادی، از آن جهت دارای اهمیت است که توانست اعتماد گروه‌های مختلف با دیدگاه‌های متمایل و گاه، متضاد ادبی ایران را در همه گروه‌ها و تفکرها گرد هم آورد. این جایگاه ایمن و معتمد، راه را برای رشد و بالندگی ادبیات ایرانی فراهم و در معرفی و شناسایی سبک‌های جدید و تلاش‌های ادبی نو کمک قابل توجهی را از خود نشان داد. این ثمره گران‌بها، می‌تواند با بررسی برخی معایب و سعی در وسعت محاسن این جشنواره، چراغی روشن برای پیشرفت ادبیات معاصر باشد.
رمز حیات شعر در شهرستان‌ها
وی تمرکززدایی از پایتخت و برپایی جشنواره در استان‌ها و مناطق مختلف کشور را از جمله پیشنهادات برای ارتقای کیفی این رویداد دانست و افزود: تمرکززدایی از جشنواره شعر فجر و حضور این برنامه فراگیر ملی و بین‌المللی در شهرهای مختلف ایران اسلامی، می‌تواند ظرفیت‌های ادبی شهرستان‌ها را نیز معرفی و بهره‌گیری از این مواهب ادبی را برای علاقه مندان فراهم کند. بهره‌مندی از ظرفیت‌های ادبی شهرهای مختلف کشور نظیر معرفی منتقدان ادبی، مشاهیر ادبی، شاعران نوجوان و جوان مستعد، رونمایی کتاب‌های شاعران جوان، و... در راستای این جشنواره می‌تواند مورد توجه دست اندرکاران قرار گیرد.
حکمتی برگزاری جشنواره شعر فجر در میان فارسی‌زبانان و توجه به ظرفیت‌های ادبی در میان کشورهای فارسی‌زبان را از دیگر امور ضروری دانست و اضافه کرد: حضور شاعران پارسی‌زبان می‌تواند در گسترش مفاهیم ادبیات انقلاب و ریشه‌های ارزشی آن کمکی قابل توجه کرده، و دوستداران شعر و ادب ایرانی را از دیگر کشورها با شاعران و نویسندگان ایرانی، پیوندی همیشگی و ناگسستنی فراهم سازد.
ایرج قنبری، شاعر و ترانه‌سرا، نیز در ادامه این مراسم جشنواره بین‌المللی شعر فجر را از جمله مهمترین محمل‌ها برای بالندگی شعر امروز دانست و افزود: جشنواره باید استعدادهای تازه را کشف و با ایجاد فضای رقابتی سالم آنان را به میدان بیاورد. کم نیستند شاعرانی که به واسطه همین جشنواره‌ها پا به سکوهای ترقی گذاشتند و هم اینک در عرصه‌های ملی سکانداری می‌کنند. نکته قابل تأمل این است که جشنواره دبیرخانه دائمی ندارد و اگر چنین جایگاهی هم وجود داشته باشد، صوری و تشریفاتی است و مثل دیگر عرصه‌های هنری استعدادهای کشف شده که از سرمایه‌های معنوی و ارزشمند به حساب می‌آیند، به حال خود رها شده و توانمندی‌های آنان به هرز می‌رود.
جشنواره شعر فجر محفلی برای همه سلیقه‌ها باشد
وی با بیان اینکه در جشنواره فرصتی ایجاد می‌شود تا نوآمدگان بتوانند به‌طور جدی‌تر پا در اقلیم شعر بگذارند کار زیبنده‌ای است؛ به خصوص حضور بانوان که می‌تواند موج جدیدی در ادبیات امروز ایجاد کند؛ افزود: اینکه جشنواره بتواند پای همه شاعران با هر سلیقه و طرز تفکر به میدان باز کند، گام بزرگی است که می‌تواند موجب جلب اعتماد عمومی شود. از سوی دیگر، جشنواره باید از چارچوب برنامه هایی تعریف شده و تشریفاتی خارج تا بتواند خیز بلندی ایجاد کند. علاوه بر این، انتخاب چهره‌های مجرب در شوراهای سیاست‌گذاری و داوری این حرکت عظیم را در ذهن شاعران باورمندتر می‌کند. نگاه‌های رادیکالی باعث می‌شود که شعر از تکاپو بیفتد و مخاطب فعلی خود را هم از دست بدهد.
قنبری با بیان اینکه یکی از اهداف جشنواره آسیب‌شناسی شعر امروز و بحران مخاطب است که متأسفانه این وجه مهم کمی مغفول مانده است، اضافه کرد: به خاطر همین همه ساله هم از شمارگان کتاب‌های شعر کاسته و هم اعتبار و ارزش ادبی خود را از دست می‌دهد و شاهد انتشار آثاری هستیم که قابل تعمق و تورق به اندازه یک نیم نگاه هم نیست و جشنواره می‌تواند این جریان را هدایت کند. از سوی دیگر، در حاشیه جشنواره می‌توان به معرفی مؤسسات، ناشران و متولیان فرهنگی برتر پرداخت تا هم تقدیری از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر آنان به عمل آید و هم ترغیبی شود برای دیگران تا در این مسیر گام‌های راسخ‌تر بردارند.
به گفته این شاعر؛ به میدان آوردن شاعران شهرستانی که کفه سنگین شعر امروزند می‌تواند به غنای جشنواره کمک شایانی کند و این هدف دست یافتنی نیست مگر اینکه شاعران جریان‌ساز خود دست به کار شوند و با حمایت دبیرخانه آنان را به این عرصه وارد کنند. ایجاد فرصت‌های تازه باعث می‌شود که شاهد اتفاقات خوب در حوزه شعر باشیم جشنواره شعر باید آغوشش را به روی همه باز کند و منحصر به افراد و سلایق خاص نباشد. به هر حال امیدواریم این حرکت عظیم بتواند جریان نوینی را در شعر امروز ایجاد کند.
جشنواره شعر فجر بهانه‌ای برای همبستگی ملی
زهرا محدثی خراسانی، شاعر، در ادامه این مراسم جشنواره بین‌المللی شعر فجر را بهانه‌ای برای همبستگی ملی دانست و گفت: شعر در واقع بومی‌ترین، قدیمی‌ترین و فراگیرترین هنر در ایران زمین است؛ چرا که زبان عامل همدلی بین همه ملت‌ها با گرایش‌ها، اقوام و مذاهب مختلف است. شعر اوج هنر و تعالی زبان فارسی است؛ به همین لحاظ شعر از اهمیت و ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و از همین روی است که مقام معظم رهبری بر اهمیت شعر وقوف دارند و می‌بینیم به ویژه در طی این سه دهه در سخنرانی‌ها و در دیدارهایی که با شاعران داشته‌اند، به اهمیت و ارزشمندی شعر پرداخته‌اند و مسئولین این حیطه را متوجه کرده‌اند به اینکه این هنر باید پوپا و ماندگار باقی بماند و به نقش شعر و به و وظیفه شاعران در قبال این هنر تأکید داشته‌اند. با این حال متاسفانه در نظام فرهنگی ما آنگونه که باید به شعر اهمیت داده نشده است و برای آن برنامه‌ریزی دقیق و حساب شده‌ای صورت نگرفته است؛ این در حالی است که شعر به ویژه در سال‌های پس از پیروزی شکوهمند انقلاب، در بین همه هنرها و در مقاطع مختلف، پای کارترین هنر بوده، همواره سر بزنگاه‌ها جریان‌ساز بوده و توانسته است ارزش‌ها را به خوبی در خود ثبت و ضبط کند.
ارزش افزوده شعر فجر برای شاعران برگزیده چیست؟
وی ادامه داد: شاعران منسجم‌ترین، متشکل‌ترین و پررنگ‌ترین مجموعه هنرمندان هستند که همچنان به طور منسجم در دفاع از ایران و یکپارچگی ایران، بر سر پیمان خود ایستاده و با زبان شعر جامعه و مردم را به همدلی و حفظ یکپارچگی ایران فرا می‌خوانند؛ و این در واقع چیز کمی نیست و باید قدر این حس حال را دانست و برای آن اهمیت قائل شد. علی رغم اینکه شاعران نیز به اوضاع نابسامان اقتصادی کشور معترض هستند، اما اولویت آنان یکپارچگی ایران و حفظ هویت و وحدت ایران و پایداری ایران است و پای این پیمان خود سخت و استوار ایستاده‌اند. ان‌شاء‌الله جشنواره شعر فجر امسال بتواند کاستی‌های دیگر حوزه‌ها را جبران کند و در واقع با اقتدار و صلابت و با برگزاری شکوهمند خود ادامه دهنده راه جشنواره‌های پیشین باشد.
شرکت دادن مخاطبان عامه شعر در جشنواره
فاطمه نانی‌زاد، دیگر بانوی شاعر در این مراسم بود که جشنواره بین‌المللی شعر فجر را «مهمترین رویداد ادبی کشور در عرصه شعر» دانست و گفت: اگرچه این جشنواره نسبت به جشنواره‌های مشابه دیرتر پا به عرضه گذاشت، اما پر تلاش و پویا ظاهر شده و همچنان مصمم در جهت برگزار شدن با مطلوب‌ترین کیفیت بر تجربه‌های خود می‌افزاید. این آوردگاه پر فراز و نشیب و البته جذاب در صدد است چراغ راه در مسیر ادبیات کشور برفروزد و فرایند رشد و بالندگی شعر را تسریع کند؛ بنابراین جوان‌ترهای تازه به این عرصه پیوسته بیش از دیگر شاعران، این رویداد بزرگ را مورد توجه قرار می‌دهند.
وی با بیان اینکه حضور شاعران پارسی‌زبان بین‌المللی در این جشنواره بر لطف و اعتبار آن افزوده و پارسی‌گویان پارسی‌زبان را دلگرم و بالنده می‌کند، اضافه کرد: حضور بخش‌های جنبی در این رویداد ادبی با مشارکت شاعران ملی باعث خواهد شد تا شاعران این جشنواره را از خود دانسته و به اندازه سهم اثر خود در پویایی برگزاری آن تلاش داشته باشند. چه مطلوب است سازوکاری در نظر گرفته شود تا مخاطب عامه شعر هم در این رویداد مهم ادبی سالانه مشارکت داشته باشد و بر گرمای تنور برگزاریش بدمد؛ به عنوان نمونه بخش‌هایی مثل انتخاب شاعر و یا مجموعه شعر منتخب از دیدگاه مخاطبان.
چند پیشنهاد برای بهتر شدن جشنواره
حکیم بینش، شاعر و پژوهشگر افغانستانی، نیز در ادامه این نشست ضمن ارائه پیشنهاداتی برای ارتقای کیفی جشنواره شعر فجر گفت: جشنوارۀ شعر فجر، می‌تواتد از همه طیف‌های شعر فارسی پشتیبانی کند. اگر این جشنواره سیاسی شود، یک آسیب خواهد بود؛ چرا که ممکن است برخی از شاعران آن را متعلق به طیف خاص بدانند.
وی توجه به شعر جوان را از جمله زمینه‌ها برای رشد و کشف استعدادهای جوان دانست و افزود: اگر در کنار انتخاب کتاب‌ها و بخش‌های دیگری که وجود دارد، بخشی هم با محوریت «موضوع» به جشنواره اضافه شود، شور و انگیزه جدیدی در میان شاعران ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، اجرای جشنواره در شهرهای دیگر, علاوه بر شهرهای بزرگ، این امکان را می‌تواند ایجاد کند که در سال‌های بعد شاهد شاعران تازه‌نفسی از آن شهر‌ها باشیم.
این شاعر با بیان اینکه اگر وقت بیشتری در جشنواره به شعرخوانی‌ها داده شود، تا سخنرانی‌های طولانی، تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت، ادامه داد: قرار دادن موسیقی در کنار جشنواره، می‌تواند بر جذابیت آن بیفزاید. از سوی دیگر، پخش بخش‌های مختلف جشنواره به صورت زنده یا ضبطی می‌تواند هیجان لازم را در میان دوستداران شعر ایجاد کند.
دکتر شازیه مهدی از کشمیر نیز در ادامه این نشست به تأثیر انقلاب بر شعر به عنوان یکی از شاخه‌های هنری اشاره کرد و گفت: انسان فطرتاً آزادی‌خواه است؛ به همین خاطر در مقابل ظلم و استکبار می‌ایستد. یکی از بهترین نمونه‌های آن انقلاب اسلامی ایران است. این انقلاب آنقدر بر دل‌های مردم کل جهان تأثیر گذاشت که در کلام برخی شاعران هم این موضوع دیده می‌شود. بعد از انقلاب اسلامی شاعران به صورت واضح و آشکار درمورد انقلاب، شهدا ، وضعیت قبل از انقلاب و غیر آن اشعار فراوان را سرودند و این امر باعث شده که الان کل جهان از این انقلاب تأثیر بگیرد و شاعران هم باید در شعرهای خودشان شهدا را فراموش نکنند تا روزبه‌روز این مطلب پررنگ‌تر مطرح شود.
تأثیر جشنواره شعر فجر بر شاعران پارسی‌زبان جهان
شوجان پرویز، از شاعران پارسی‌سرای بنگلادشی، در ادامه این مراسم گفت: انقلاب اسلامی نه فقط در فضای سیاسی ایران بلکه در همه زمینه‌های کشور تأثیر گذاشته است. ادبیات فارسی یکی از محبوب‌ترین و تأثیرگذارترین شاخه‌های ادبی در جهان است. شعر فارسی از قدیم نزد ادبا، شاعران، منتقدان و فرهیختگان جهان یکی از مهمترین موضوعات گفت‌وگو بوده است. بعد از انقلاب اسلامی در زمینه ادبیات فارسی به ویژه در شعر فارسی یک موضوع جدید به نام شعر انقلاب اسلامی ایجاد شده است. این نوع اشعار به زودی نزد مردمان ایران و پارسی‌زبانان سراسر جهان محبوبیت و شهرت پیدا کرد و روز به روز پهنای شعر انقلاب افزایش می‌یابد. من که اهل ایران نیستم و زبان فارسی زبان مادری من نیست؛ ولی زبان فارسی را می‌آموزم و به زبان فارسی عشق می‌ورزم و شعر می‌سرایم، انقلاب اسلامی هم نزد من برای سرودن شعر یک موضوع خاص و ویژه است.
وی جشنواره بین‌المللی شعر فجر را یک اقدام بسیار ارزشمند دانست و افزود: مردم سراسر جهان از طریق این جشنواره میتوانند درباه شعر انقلاب اسلامی، اهمیت و ارزش آن بدانند. این جشنواره به عنوان یک پل فرهنگی بین شاعران ایران و شاعران پارسی‌زبان دیگر کشورها است. زبان مادری امثال بنده که پارسی نیست، از طریق این جشنواره می‌توانیم با شاعران ایرانی و آثار ارزشمند آنها آشنا بشویم. همچنین شاعران ایرانی هم میتوانند با آثار دیگر شاعران آشنا شوند.
به گفته این شاعر؛ اگر شاعران پارسی‌زبان دیگر کشورها در این جشنواره دعوت بشوند، تأثیرگذاری این جشنواره بیشتر خواهد شد. حضور شاعران پارسی‌زبان در این جشنواره سبب می‌شود تا گفت‌وگو و تبادل نظر درباره موضوعات مختلف شکل بگیرد.
