به گزارش سایت خبری تحلیلی ذاکرنیوز به نقل از گروه امام و رهبری خبرگزاری تسنیم، یکی از مفاهیم بسیار مهم و بدیعی که رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در جریان دیدار اخیرشان با مردم آذربایجان شرقی از آن استفاده کردند، تعبیر «تهدید نرم‌افزاری» بود. در همین راستا ایشان به صراحت بر ضرورت و اهمیت «دفاع نرم‌افزاری» تاکید ورزیده و حتی آن را از دفاع سخت‌افزاری نیز مهم‌تر برشمردند: «مسئله‌ی امروز ما تهدید سخت‌افزاری دشمن نیست... یک تهدید مهمّ دیگری وجود دارد که باید برای آن آماده شد و آن، تهدید نرم‌افزاری است. امروز دشمنان ما اعتراف می‌کنند که به این نتیجه رسیده‌اند که اگر بخواهند بر ملّت ایران فائق بیایند، اگر بخواهند جمهوری اسلامی را از مواضع قدرتمندانه‌ی خودش عقب برانند، راهش این است که در داخل کشور، در داخل ملّت مشکل ایجاد کنند، مردم را دچار مشکلات و تهدیدات نرم‌افزاری کنند. تهدید نرم‌افزاری چیست؟ تهدید نرم‌افزاری یعنی دستکاری کردن افکار عمومی مردم، یعنی ایجاد اختلاف، یعنی ایجاد تردید در محکمات انقلاب اسلامی؛ این تهدید نرم‌افزاری است. تهدید نرم‌افزاری یعنی ایجاد تردید در پایداری در مقابل دشمن؛ این کار را دارند می‌کنند. به فضل الهی، تا امروز موفّق نشده‌اند؛ تا امروز وسوسه‌ی دشمن نتوانسته دل مردم ما را تکان بدهد، جوانان ما را از عزم و از حرکت باز بدارد.»
اولویت‌های «دفاع نرم‌افزاری» در گفت‌وگو با بیژن مقدمحضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین در فراز دیگری از سخنان‌شان، مسئولیت خطیری را متوجه صاحبان دستگاه‌های تبلیغاتی، صاحبان بیان، صاحبان قلم، اصحاب هنر، دانش، مسئولان این و جوانان دانسته و در این زمینه تصریح کردند: «صاحبان دستگاه‌های تبلیغاتی، صاحبان بیان، صاحبان قلم، اصحاب هنر، اصحاب دانش، آن کسانی که در دستگاه‌های رسمی آموزش و رسانه و هنر و مانند این‌ها مسئولیّت دارند، آحاد جوانان ما که با فضای مجازی ارتباط دارند، این‌ها بایستی تلاششان را متوجّه به این بکنند که ببینند دشمن بر روی چه نقطه‌ای تکیه می‌کند و انگشت می‌گذارد، از چه راهی می‌خواهد در ذهن مردم و در افکار عمومی مردم نفوذ کند، آن راه را ببندند؛ تولید محتوا کنند؛ صاحبان اندیشه تولید فکر و اندیشه کنند و با این کار خودشان در مقابل دشمن بِایستند؛ امروز این [کار] از دفاع سخت‌افزاری مهم‌تر است. در دفاع سخت‌افزاری اگر نقصی ایجاد بشود، با حرکت نرم‌افزاری می‌شود آن نقص را جبران کرد، آن ضعف را برطرف کرد ــ که بارها این کار انجام گرفته ــ امّا اگر چنانچه در دفاع نرم‌افزاری مشکل داشته باشیم، مشکل را ابزارهای سخت‌افزاری برطرف نمی‌کنند؛ به این توجّه باید کرد.»
بر همین اساس و به منظور تبیین فرمایشات اخیر رهبر فرزانه انقلاب اسلامی به سراغ عبدالله گنجی روزنامه‌نگار و مدیر مسئول سابق روزنامه جوان رفتیم و با او حول این محور که در برابر تهدید نرم‌افزاری دشمن چه باید کرد و دستگاه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای در میدان جنگ نرم، چگونه باید عمل کنند، به گفت‌وگو نشستیم.
تهدید نرم‌افزاری به معنای دستکاری افکار عمومی از طریق جنگ شناختی است
تسنیم: تحلیل شما از تهدیدهای نرم‌افزاری دشمن چیست؟ این قسم تهدیدها چگونه در چه قالب‌هایی صورت می‌گیرد؟
گنجی: بسم الله الرحمن الرحیم. تهدیدهای نرم‌افزاری بیشتر در حیطه مسائل ذهنی رخ می‌دهد؛ یعنی ادراک‌سازی از طریق جنگ شناختی و تصویرسازی هدفمندی از ایران که می‌تواند فاصله زیادی با ایران واقعی داشته باشد. منظور از تهدید نرم‌افزاری، دستکاری افکار عمومی از طریق جنگ شناختی در کنار تغییر باورها و رویکردهاست که با هدف قطع امید، قطع رابطه حاکمیت با مردم و یا ایجاد شکاف میان مردم و حاکمیت رخ می‌دهد.
تسنیم: تولید محتوا و اندیشه ناظر به مقابله با تهدیدهای نرم‌افزاری دشمن باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
گنجی: ترمیم نقطه‌ای که دشمن روی آن انگشت می‌گذارد، صرفا از رهگذر تولید محتوای رسانه‌ای توسط نفررسانه‌ها اتفاق نمی‌افتد؛ لازم است دولت و حاکمیت هم وارد عمل شوند و در این راستا عملکرد موثری داشته باشند. ما اکنون انبوهی از محتواها را تولید می‌کنیم اما محتوای تاثیرگذار، متفاوت و عمیقی که از قابلیت بالایی برای دیده شدن برخوردار باشد را تولید نمی‌کنیم. چرا؟ چند دلیل وجود دارد؛ نخست اینکه عمدتا ستاره نداریم تا از توان و ظرفیت آنها استفاده کنیم. مثلا در سینما ستاره وجود دارد و یک کارگردان برای ساخت فیلم خود از ستاره‌ها استفاده می‌کند. ما در زمینه ویژندسازی آن‌چنان که باید موفق عمل نکرده‌ایم و گاهی ویژندهای موجود را هم به دلیل اختلاف سلیقه‌های کوچکی که ممکن است با ما داشته باشند، کنار می‌گذاریم.
دشمن روی نقاط پیوند مردم و حاکمیت انگشت می‌گذارد
مسئله بسیار مهمی که جریان انقلاب در آن موفق نبوده و باید تلاش مضاعفی مصروفش شود، عمل و تولید به موقع، مرتبط و متناسب است. برای این منظور باید چند نکته را در دستور کارمان قرار دهیم. اینکه مقام معظم رهبری می‌فرمایند که ببینیم دشمن روی چه نقطه‌ای انگشت می‌گذارد، دشمن معمولا روی نقاط پیوند مردم با حاکمیت انگشت می‌گذارد تا میان این دو فاصله ایجاد کند. او این کار را مخصوصا در بزنگاه‌هایی مانند انتخابات یا در مواجهه با موضوعاتی نظیر معیشت و... انجام می‌دهد. در این میان اگر جریان انقلاب پنج شرط را در عملگری خود رعایت کند، می‌تواند به مقابله با تصویرسازی‌های دشمن برخیزد و محاصره رسانه‌ای دشمن را بشکند. در ادامه به ذکر این شروط پنج‌گانه می‌پردازم:
شروط پنج‌گانه شکست محاصره رسانه‌ای دشمن
1. اولویت‌شناسی: طبیعتا ما به اندازه معینی انرژی، نیرو و ظرفیت داریم. باید بدانیم که انرژی و نیروی معین خود را صرف کدام اولویت‌ها کنیم؟ مثلا گاهی می‌بینیم که توپوق ساده یک مقام مسئول به هنگام سخن گفتن، یک هفته کشور را درگیر خود می‌کند یا مسائل حاشیه‌ای دیگری که نباید وقت و انرژی ما را به خود اختصاص دهد، بیهوده گرفتارمان می‌کند. اولویت‌شناسی باید ناظر به شناخت مسائل اساسی باشد. شاخص ما در شناسایی اولویت‌ها همان نقاطی است که عرض کردم دشمن رویشان دست می‌گذارد تا از این طریق، میان مردم و حاکمیت، فاصله ایجاد کند.
2. موضوع‌شناسی: ده‌ها موضوع وجود دارد که می‌توان به آنها پرداخت اما از میان آنها باید دست به انتخاب بزنیم و موضوعات اصلی را انتخاب کنیم. اینکه به کدام موضوعات زودتر ضریب داده و کدام‌ها را در زمان دیگری پاسخ دهیم. پس باید موضوعات را به خوبی بشناسیم و متناسب با اثری که دشمن می‌خواهد روی آنها بگذارد، برای عملگری مناسب حول آنها برنامه‌ریزی کنیم.
3. دشمن‌شناسی: معمولا ما رقبای سیاسی‌مان را دشمن می‌پنداریم یا حتی گاهی می‌بینیم که افرادی در داخل یک جریان سیاسی نسبت به هم حس دشمنی پیدا می‌کنند. در چنین شرایطی دشمن اصلی ما که عبارت از صهیونیسم و استکبار جهانی است، گم می‌شود.
4. زمان‌شناسی: یک زمان، موضوع مهمی پیش می‌آید که باید به آن پرداخت. یک زمان هم ممکن است موضوعی پیش بیاید که اصلا اهمیتی نداشته باشد و یا دست‌کم امروز، زمان مناسبی برای پرداختن به آن نباشد. مثل این است که تصمیم بگیریم در اسفند ماه برنامه‌ای به مناسبت سالگرد آزادسازی خرمشهر برگزار کنیم. بنابراین باید هر کاری را در زمان مختص خودش انجام دهیم و بدانیم که چه زمانی برای انجام یک کار مناسب یا نامناسب است.
5. جریان‌شناسی: در داخل کشور، افراد و جریان‌هایی هستند که تریبون در اختیار دارند و حرف می‌زنند اما با حرف‌هایشان در خط دشمن حرکت کرده و در دل‌های مردم هراس ایجاد می‌کنند. این‌ها جریان‌هایی هستند که به سیاست‌های کلی و اسلامیت نظام، اعتقادی ندارند. این‌ها را باید به خوبی بشناسیم و با مبانی فکری‌شان آشنا باشیم. درست است که این جریانات دست به اسلحه نمی‌برند اما با تریبون‌های خود در جنگ نرم، نقش‌آفرینی کرده و در پازل دشمن بازی می‌کنند.
دلیل ارجحیت مقابله با تهدید نرم‌افزاری دشمن نسبت به دفاع سخت‌افزاری
تسنیم: رهبر معظم انقلاب در بخشی از فرمایشات اخیرشان به صراحت فرمودند که مقابله با تهدید نرم‌افزاری دشمن از دفاع سخت‌افزاری هم مهم‌تر است. تحلیل شما از این فرمایش ایشان چیست؟
به اعتقاد من فرمایش ایشان ناظر به پیچیدگی‌های جنگ نرم است؛ یعنی دشمن کاری را که با اسلحه نمی‌تواند انجام دهد از طریق جنگ شناختی و با چالش‌آفرینی و تصویرسازی پیش می‌برد. مثلا دشمن می‌گوید که تمامی مسئولین جمهوری اسلامی فاسدند! بله ممکن است بین هزاران کارمند دولت، افراد فاسدی هم وجود داشته باشند اما دشمن با عملیات شناختی خود این‌گونه القا می‌کند همه این‌ها فاسدند. پیامد این‌گونه القائات از پیامدهای جنگ سخت هم دشوارتر است؛ چراکه ذهن و فکر مردم را به بازی می‌گیرد و بر ادراک و باور آنها تاثیر می‌گذارد.
برای مقابله با تهدید نرم‌افزاری دشمن از زبان هنر کمک بگیریم
تسنیم: از منظر شما مهم‌ترین تمهیدات و تدابیری که می‌توان در مسیر مقابله با تهدیدهای نرم‌افزاری دشمن به کار گرفت چیست؟
به اعتقاد من، زبان هنر واجد ظرفیت‌ها و کارکردهای قابل توجه بسیاری است اما متاسفانه ما آن‌گونه که باید از آن بهره‌برداری نمی‌کنیم. هنر بسیار مهم است. اکنون برخی از تلویزیون‌های ماهواره‌ای دشمن که بین 15 الی 16 میلیون دنبال‌کننده دارند، یک عکس‌نوشت طراحی کرده و آن را به صورت گسترده در اینستاگرام پخش می‌کنند. زبان هنر مهم است. روش‌مند بودن مهم است؛ اینکه شما می‌خواهید امور خود را با چه روشی پیش ببرید، اهمیت دارد. همچنین اولویت دادن به فضای مجازی هم از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ یعنی لازم است که تولیداتمان متناسب با اقتضائات فضای مجازی ساخته و پرداخته شوند. در نهایت، رسانه‌های رسمی ما ازجمله صدا و سیما باید بروز و ظهور بسیار موثری در فضای مجازی داشته باشند و تولیدات خود را متناسب با این فضا جهت‌مند کنند.
