به گزارش خبرنگار سیاسی ذاکرنیوز در گفتگو با خانم حاجی رضا کارشناس سیاسی گفت: مجلس شورای اسلامی جایگاه بالایی درنظام جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی دارد. بر اساس اصل ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، امور كشور باید به اتكاء آرای عمومی ، از راه انتخابات ، اداره شود.
وی ادامه داد:انتخاب رئیس‌‌جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شوراها و نظایر اینها، از راه انتخابات یا در برخی موارد از راه همه‌پرسی (در مواردی كه در اصول دیگر این قانون معین می شود) صورت می گیرد.
در ادامه بر اساس اصل شصت و دوم قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت كه به طور مستقیم و با رأی مخفی انتخاب می‌شوند تشكیل می‌گردد و شرایط انتخاب‌كنندگان و انتخاب شوندگان و كیفیت انتخابات را قانون معین خواهد كرد.
در اصل شصت و سوم نیز دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی چهار سال اعلام شده است. انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود به طوری كه كشور در هیچ زمان بدون مجلس نباشد.
کارشناس سیاسی تحلیل انتخابات عمدتاً معطوف به کنش ها و رفتار سیاسی احزاب و گروه های سیاسی مطرح در جامعه است و به توصیف و تبیین دال مرکزی جناح های سیاسی (مثل جناح اصول گرا و اصلاح طلب) و تلاش هر یک از جناح ها برای غیریت سازی و طرد جناح رقیب پرداخته می شود، اما در این نوشتار با استفاده از روش اسنادی، جنبه جامعه شناختی موضوع مورد مطالعه قرار می گیرد.
منظر جامعه شناختی بر این مبنا استوار است که آنچه توانسته افراد را تشویق کند تا در انتخابات شرکت کرده و رأی دهند، شرایط اجتماعی، محیطی، اقتصادی و فرهنگی افراد رأی دهنده است؛ چراکه بین شرایط اجتماعی افراد و گرایش سیاسی آنان، رابطه ای مستقیم وجود دارد. از این رو، نگارنده سعی دارد به رفتار انتخاباتی بدنه جامعه یعنی مردم در نحوه انتخاب و گزینش نمایندگان مجلس شورای اسلامی بپردازد و برای تحلیل این موضوع از سه الگوی جامعه شناسی سیاسی، اقتصاد سیاسی و روان شناسی سیاسی بهره گرفته می شود.
وی انتخابات مجلس در ایران همواره دارای دو ساحت بوده است، یک ساحت محلی و منطقهای که متأثر از پارامترهای بومی بوده است و یک ساحت ملی که متأثر فضای حاکم بر عرصه عمومی کشور می‌باشد. از آنجایی که بخش عمده‌ای کرسی‌های مجلس متعلق به شهرهای کم‌جمعیت است، مؤلفه‌های منطقهای که تابع مکانیسم‌ها و مطالبات محلی هستند، در آن‌ها از وزن بالا و قدرت تعیین‌کنندگی برخوردار است.
و همچنین به دلیل وجود همین مؤلفه بومی و منطقهای، انتخابات مجلس هیچ‌گاه از قدرت گفتمان سازی و یا حتی بسترسازی گفتمانی برخوردار نبوده، اما بسته به میزان قدرت گفتمان‌های موجود و منازعات عرصه گفتمانی و سیاسی کشور می‌تواند در تقویت یا تضعیف گفتمان‌های موجود نقش به سزایی داشته باشد و بعضاً مؤلفه‌های ملی را در کنار مؤلفه‌های منطقهای برجسته نماید. البته در صورت وجود گفتمانی قوی ملی و منازعه گفتمانی رادیکال امکان کم‌رنگ شدن سازوکارهای محلی و منطقهای و پررنگ شدن مؤلفه‌های ملی وجود دارد و در صورت به وجود آمدن چنین فضایی دست برتر با جریانی است که در منازعه گفتمانی غلبه داشته باشد.
وی ادامه داد: دولت به‌واسطه قدرت بدست آمده ناشی از انتخابات ریاست جمهوری و بدست گیری مجاری اصلی فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور و همچنین ایفای نقش برجسته در تحولات بین‌المللی به‌واسطه مذاکرات هسته‌ای توانسته است بستر و فضای مناسب ارتقا و افزایش قدرت گفتمان مطلوب خود را ایجاد نماید، بااین‌حال دولت برای حفظ شرایط موجود در وهله اول و گسترش گفتمان خود نیاز مبرم به کسب کرسی‌های بیشتر برای همراه کردن مجلس باسیاست‌های خود دارد، از طرف دیگر جریان اصولگرایی برای حضور جدی در عرصه قدرت سیاسی انتخابات مجلس را آخرین آوردگاه خود می‌داند و در صورت از دست دادن موقعیت فعلی خود در مجلس عملاً امکان بازگشت به عرصه عمومی برای سالیان متمادی را نخواهد داشت.
هرچند که انتخابات مجلس در تثبیت قدرت‌ها و گفتمان‌های موجود بااهمیت و مهم می‌باشد، ولی در ایران هیچ انتخابات مجلسی نبوده است که گفتمان سازی از آن آغازشده باشد. این دولت‌ها بودند که با تغییر آن‌ها گفتمانی شکل‌گرفته و یا رو به افول رفته است و درواقع ظهور و افول گفتمان‌ها با ظهور و افول دولت‌ها همراه بوده است و مجالس صرفاً تقویت‌کننده یا تضعیف‌کننده گفتمان‌های موجود بوده‌اند.
در پایان با فرض اینکه دو جریان عمده اصولگرایی و جریانات حامی دولت (فرض اولیه بر این است که اصلاح‌طلبان به‌صورت مستقل در انتخابات حضور نخواهند داشت و ترجیح می‌دهند با پرچم تدبیر و امید در عرصه انتخابات حضور یابد) در عرصه عمومی و کلان انتخابات حضور خواهند داشت، به بررسی برخی از عواملی که می‌تواند درنتیجه انتخابات مجلس مؤثر باشد می‌پردازیم. لازم به ذکر است که شماره آن‌ها به ترتیب اولویت و یا وزن آن‌ها نیست.
محمد صلحی
